Değerli Kaynak Dostları,
Davranış bilimleri; hayatın ve insanın üzerine odaklanarak gözlemlerimizin bilgiye dönüşmesine imkan vermiştir. Bu noktadan yola çıktığımız 2013 yılının ilk KAYNAK Dergisi’nde “Sahte Yetenekler” konusunu inceliyoruz. 2012 yılının Ekim ayında kaybettiğimiz Hogan Assessment Kurucu Ortağı Joyce Hogan, insanın kendini olduğundan farklı gösterdiği sahte yetenek olgusunu, günümüz iş dünyasının psikolojik dinamikleriyle yeniden yorumlamamıza öncü olmuştu. Bu nedenle, bu sayımızı, Joyce Hogan’a atfediyoruz.
Psikolojide gerçek kendilik – sahte kendilik kavramları ile bireylerin kişilik örüntüleri incelenir. Psikoanalitik kuram doğum sonrası ana baba tutumlarına odaklanırken sosyal psikoloji toplum ve yaşıt ilişkilerine bakar. İş psikologlarını ilgilendiren ise, “iş başarısı” olarak tanımlanmış kalıplara uygunluktur.
1960’da Winnicott sahte ve gerçek kendilik kavramının psikolojik dinamiklerini ve patolojisini tanımladı. Sahte kimliği; gerçek kimliği saklayarak onu koruyan savunucu kimlik olarak açıkladı. Bu olumsuz kimliğin geliştiği, ancak sağlıklı olan kişiler, sosyal ortamda kibar ve terbiyeli tutum içinde olabilirler. Freudiyen bakışla bu kişilerin egoları, çekirdeğin üzerine kümelenen bir seri yabancılaşma ile özdeşleşir. Çocukluk döneminde çevrenin güvensiz bir ortam sunması ve çok baskılı olması durumunda kendini bu dünyaya karşı korumak amacıyla geliştirilen benlik, gerçek benlik değil, diğerlerini memnun edecek sahte benliktir. Böylece “Sanki öyle imiş” gibi kişilikler oluşur.
Sahte kendilik; dış odaklıdır. Diğerlerinin gözünden kendine bakar. Beklenene uygun kimlik geliştirme eğiliminde olur. Amaç sonuçtur. İlişkiyi kendi kafasındaki sonuç için sürdürür. Okula diploma almak, işe de maaş almak için girer. Oysa gerçek kendilik; iç odaklıdır. Kendi güçlü yönlerini tanımak, kendi sınırlarını bilmek ister. Hedeflere süreç odaklı yaklaşır. Onun hayatında “mış gibi”den önce “yapabilmek” gelir.
Sahte kendilik, temel ihtiyaçlarına ve dışarıdan almaya odaklı iken, gerçek kendilik, güçlü yönleri paralelinde kendini gerçekleştirmeye ve diğerlerine vermeye odaklıdır.
Bu sayımızda yer alan misafir yazarlar; Pricewaterhouse Coopers’dan Durucan Baltaş, Joyce Hogan ile yaşadığı Tulsa deneyimlerini; Yıldız Holding İşe Alım Müdürü Seçil Varal Kılıçoğlu, sahte yetenekler tuzağına düşmeden doğru yeteneklere nasıl ulaşılabileceğini paylaştı.
Gerçek kendilik mücadelesini veren yeteneklerle buluşarak anlam duygusunda bütünleşen ürünleri ve hizmeti üretmek dileğiyle.
Saygılarımla,
Prof. Dr. Zuhal BALTAŞ