Değerli Kaynak Dostları,

Davranış bilimleri; hayatın ve insanın üzerine odaklanarak gözlemlerimizin bilgiye dönüşmesine imkan vermiştir. Bu noktadan yola çıktığımız 2013 yılının ilk KAYNAK Dergisi’nde “Sahte Yetenekler” konusunu inceliyoruz. 2012 yılının Ekim ayında kaybettiğimiz Hogan Assessment Kurucu Ortağı Joyce Hogan, insanın kendini olduğundan farklı gösterdiği sahte yetenek olgusunu, günümüz iş dünyasının psikolojik dinamikleriyle yeniden yorumlamamıza öncü olmuştu. Bu nedenle, bu sayımızı, Joyce Hogan’a atfediyoruz.

Psikolojide gerçek kendilik – sahte kendilik kavramları ile bireylerin kişilik örüntüleri incelenir. Psikoanalitik kuram doğum sonrası ana baba tutumlarına odaklanırken sosyal psikoloji toplum ve yaşıt ilişkilerine bakar. İş psikologlarını ilgilendiren ise, “iş başarısı” olarak tanımlanmış kalıplara uygunluktur.

1960’da Winnicott sahte ve gerçek kendilik kavramının psikolojik dinamiklerini ve patolojisini tanımladı. Sahte kimliği; gerçek kimliği saklayarak onu koruyan savunucu kimlik olarak açıkladı. Bu olumsuz kimliğin geliştiği, ancak sağlıklı olan kişiler, sosyal ortamda kibar ve terbiyeli tutum içinde olabilirler. Freudiyen bakışla bu kişilerin egoları, çekirdeğin üzerine kümelenen bir seri yabancılaşma ile özdeşleşir. Çocukluk döneminde çevrenin güvensiz bir ortam sunması ve çok baskılı olması durumunda kendini bu dünyaya karşı korumak amacıyla geliştirilen benlik, gerçek benlik değil, diğerlerini memnun edecek sahte benliktir. Böylece “Sanki öyle imiş” gibi kişilikler oluşur.

Sahte kendilik; dış odaklıdır. Diğerlerinin gözünden kendine bakar. Beklenene uygun kimlik geliştirme eğiliminde olur. Amaç sonuçtur. İlişkiyi kendi kafasındaki sonuç için sürdürür. Okula diploma almak, işe de maaş almak için girer. Oysa gerçek kendilik; iç odaklıdır. Kendi güçlü yönlerini tanımak, kendi sınırlarını bilmek ister. Hedeflere süreç odaklı yaklaşır. Onun hayatında “mış gibi”den önce “yapabilmek” gelir.

Sahte kendilik, temel ihtiyaçlarına ve dışarıdan almaya odaklı iken, gerçek kendilik, güçlü yönleri paralelinde kendini gerçekleştirmeye ve diğerlerine vermeye odaklıdır.

Bu sayımızda yer alan misafir yazarlar; Pricewaterhouse Coopers’dan Durucan Baltaş, Joyce Hogan ile yaşadığı Tulsa deneyimlerini; Yıldız Holding İşe Alım Müdürü Seçil Varal Kılıçoğlu, sahte yetenekler tuzağına düşmeden doğru yeteneklere nasıl ulaşılabileceğini paylaştı.

Gerçek kendilik mücadelesini veren yeteneklerle buluşarak anlam duygusunda bütünleşen ürünleri ve hizmeti üretmek dileğiyle.

Saygılarımla,

Prof. Dr. Zuhal BALTAŞ

Yetenek Efsanesi

Kurumsal şirketlerin yetenekleri hayatlarının erken dönemlerinde bularak kendi yapılarına dahil etmeleri ve onlara geleceğin yöneticileri olarak yatırım yapmalarının Türkiye’deki geçmişi 20 yıl öncesine dayanır.Endron Olayı iş dünyası için son derece değerli dersler içermektedir.

Dr. Joyce Cummings Hogan

Hogan personel seçimi konusunda öncü otorite olarak kabul görmüştür. Bu makalede de Dr. Hogan’ın hayatından ve bazı önemli alışmalarından bahsedilmektedir.

Joyce’la Tulsa’da Geçen Günler

Joyce Hogan, kişilik psikolojisinin önde gelen isimlerinden Robert Hogan’ın eşidir. Bu yazıda Durucan Baltaş, kendisi yirmi yaşındayken onların Tulsa’daki evlerinde geçirdiği zamanı anlatmıştır. Hogan ailesi, psikoloji bilgisiyle birlikte hayat tecrübesiyle de kendisine çok şey katmış değerli insanlardır.

Yeteneği Işığa Tutmak

Bu makalede , şirketlerde doğru elemanı/yeteneği bulmanın önemi ve nasıl bulunabileceği anlatılıyor. İşe alım sırasında yeteneklerin hangi özelliklerine bakılması gerektiğine , nasıl özellikler şirketin hangi işine yaradığına değiniyor.

Sahte Yetenek Profilleri

Değerlendirme merkezi asında zorlu bir süreçtir, çünkü gelen kişiyi en iyi şekilde tanımak gereklidir.Tanıma aşaması başarılı geçmezse gerçek yetenek ile sahte yetenekler birbirinden ayrılmamış olacaktır. Bu durum ise şirketteki başarıyı zorlaştıracak tiplemeleri açığa çıkartmaktadır.Bu makalede de şirketi zorlayacak 4 tiplemeden ve dğerlendirme merkezlerinde sahte yetenekleri ayırmada kullanılacak ipuçları anlatılmaktadır.

Akıllı Seçimler

Günümüz iş dünyası her gün yeni gelişim ve değişimlere tanık oluyor.Kurumun çalışanla ilişkisi ilk olarak işe alım aşamasında başlar.Bu işe alım süreci ise uzun vadeli bir süreçtir.En başından uygun adayı işe almak yanlış yapılan bir seçimin sonuçlarını sonradan toparlamaktan daha kolaydır.Bu yanlış ise alımlar en çokta küçük çaplı şirketleri etkiler.Bu makalede de yanlış işe alımları önlemek için bazı önemli noktalar yer almaktadır.

İş Görüşmelerinde Gerçeği Çarpıtmak

İnsanların gerçeği kendilerine göre çarpıtmak ve kendilerini olduğundan daha iyi görmek ve göstermek konusunda inanılmaz bir yetenekleri vardır.İş hayatında da yalanlar ve gerçeğin bir bölümünün çarpıtılması gibi şeyler gerçekleşmektedir.Burada işe uygun elemanı seçmenin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.Bu süreç ise son derece zahmetli ve karmaşık bir süreçtir.Bunun nedeni ise tarafların bütününün gerçeği olduğundan farklı yorumlamasının kendine göre nedenlerinin olmasıdır.

Asıl Zor Olan: Doğru Yeteneği Bulmak

Sezgisel değerlendirmeler karşımızdaki insanı tanımak için en çok kullandığımız bir durum haline gelmiştir.Bu durum iyi şeyler doğurabileceği gibi kötü sonuçlarıda beraberinde getirebilir.İşe alım süreci bildiğiniz gibi karşımızdaki insanı en iyi tanımaya çabaladığımız bir durumdur, sezgilerimizi en az devreye sokmak zorunda olduğumuz süreç bu olmalıdır.Karşımızdaki insanı tanımaya çalışırken işe alımda pozisyon gereklerini önde tutmalı,beklentilerimizi gerçekçi tuarak sınırlarımızı belirlemeliyiz.Bize bu süreçte en iyi yol gösterici ise Hogan Kişilik Ölçeği olacaktır.

Özgeçmiş Yalanları

“Özgeçmişi ilgi çekici hale getirmek için birçok kişi yalana varan abartılar ve kelime oyunları kullanmaktan çekinmiyor. Bunların örneklerinin ve sonuçlarının yer aldığı bu eğlenceli yazıda, özgeçmiş yalanlarının nasıl ortaya çıkarıldığı da anlatılıyor.

Başvurulan kurumdaki İK sorumlularını yanlış yönlendirmek, adayı mahcup etmekle kalmayıp, alabileceği bir işi kaybetmesine ve çalışmak istediği sektörde kendisine güvensizlik duyulmasına yol açıyor.

Bu tür oyunlar oynamak yerine başvurduğu kuruma neler sunabileceğini gerçekçi ve dürüst biçimde gösteren adayların şansı ve iş başarısı, kendini kurnaz görerek oyun oynamaya kalkışanlardan çok daha fazla.”

Kurumların Sağlığını Bozan Sahte Kimlik Sendromu

Psikolojide nevrotik sahte kimlik kavramının ilk kez 1978’de çıkmasından bugüne, aşırı mükemmeliyetçilik veya yetersizlik hissi çerçevesinde değerlendirilir. Sahte kimlik sendromu iki farklı boyutu açısından düşünüldüğünde ikisi de kurum açısından bakıldığında kurum itibarına zarar verebilir. Ben aradığınız o özel kişiyim” mesajını vermesine rağmen hedeflerini tutturmak için sahtekârlığa başvuranlar ve yarattığı beklentinin karşılığını verememekle yetinip kurum performansını aşağı çekenler. Sahte kimliğin gerçek boyutunun iş hayatındaki durumu çarpıcı örneklerle bu makalede ele alınmıştır.

Değerlendirme Merkezi ve Başarının Gerçek Yüzünde Kişilik

Değerlendirme Merkezi insan kaynağı gelişimi ve seçimi için kullanılan en etkili yöntemlerden biridir.Kişinin davranışlarından yola çıkılarak,aday olduğu pozisyon için yetkinlik ve becerileri çeşitli uygulamalarla ölçülür.Amaç: gerçek yeteneği sahte yeteneklerden ayırmaktır.

İşe Alımda Sahte Yetenekleri Ayırt Edebilmek

Sahteciliğin her aşamada doğalmış gibi yaşandığı günümüzde işe alımlarda aldanmamak için iş başvurusunda bulunan adaya geçerli psikometrik ölçümler uzman kişiler tarafından uygulanmalı, başvuruda bildirilen yetenekler doğru süzgeçler ile taranmalı, benzer şekilde kurumun işleyiş, karakter örgüsü adayın önüne net olarak konmalıdır. Başvuru sırasında adayın bildirdiği özgeçmiş bilgileri ve referansları geriye dönük detaylandırmak, referanslar ile iletişim kurmak gereklidir.

İşte Sizlere Yakın Zamanda Basında Yer Almış Dünyadan ve Kendi Ülkemizden Birkaç Örnek:

Sınırlarımızı kabul etmemek, onun dışına çıkmaya çalışmak ve öyleymiş gibi davranmak bizim için felaketle sonuçlanabilecek kararlar almamıza yol açabilir. Yazımızda bu olguya dair örnekler bulacaksınız.

İşte Mülakat, Yurdum İnsanı İş Görüşmesinde

Mülakatçıların görüşmeye gelen kişilerde dikkat ettiği en önemli husus dürüstlüktür. Yalan söyleyen bir aday her ne kadar tecrübeli , çalışkan olsa dahi mülakatı kaybedebilir. Aslında yalan söylemekte bir zeka işidir. Fakat bazı insanlar vardır ki yalan kişilikleri üzerine hiç oturmaz.

Yetenek Yetmez

Yetenek konusundaki temel yanılgılardan biri, yeteneğin ve zekanın iş performansının bir belirleyicisi olduğu görüşüdür.Fakat seçim ölçütlerindeki önceliğe bakacak olursak: Sağlam bir değer sistemi, Duygusal zeka ve parlak zeka.Bu parlak zeka önemli değil demek doğru değildir.Diğerleriyle birlikte mevcudiyetin beklenne sonuçlarını doğuracağını ortaya koyuyor.Bu makalede de seçim ölçütlerindeki bu üç özelliğe değinilmiştir.

Sosyal Medyanın Sahtelikleri

Sosyal medyanın kurumların pazarlama faaliyetlerinin gündemine gelmesi ile birlikte kurumumuz sosyal medyada nasıl daha popüler görünür soruları sorulmaya başlandı. Kurumların bu konudaki ihtiyaçlarına cevap vermek için “sosyal medya uzmanlığı” adında yeni bir pozisyon oluştu. Bunun ardından sektörün ihtiyacına cevap veren “beğeni “ satan kullanıcılar oluştu. Fakat bu şekilde gerçek olmayan, sahte beğenilerle sahte itibarlı “çok beğenili” hesap ve gönderiler ortaya çıktı. Sosyal medyadaki başarının sahte ve gerçek yüzünü göstermeye çalışan makalede çok tanıdık örnekler göreceksiniz.

Neden Sahte Yetenek Olunur?

Ruh sağlığı açısından sağlıklı sayılmanın ön koşullarından biri “sınırlarını kabul etmek ve onu sevmektir”.Bu durum ise ilk önce ailede de başlar eğitim kurumlarında ise devam eder. Burada ise çocuklarımızı yetiştirirken amaç şu olmalıdır, dünyada en iyi olacak çocuklar değil, dünya için iyi bir insan olan çocuklar yetiştirmektir.

Yanlış Kişiyi İşe Almanın Bedeli Ağır Olur!

Uygun olmayan kişinin işe alınması ciddi zaman ve maddi kayba yol açmaktadır. Beceri, motivasyon, deneyim, önemli seçim kriteri olarak kabul edilmesine karşın, aslında artık doğru kişi kişilik özelliklerine göre belirlenmeli tanımlanan kriterler ise çalışma döneminde kazandırılmalıdır. En doğrusu ‘uygun aday belirleme ve seçme’ döneminin uzman ekipler tarafından yönetilmesidir.

Personova Kişilik Envanteri Testi