Öğrenme ve Değişim Sürecinde Davranış Değişikliği İçin Örnek Uygulamalar

Öğrenme ve Değişim Sürecinde Davranış Değişikliği İçin Örnek Uygulamalar

Öğrenmeye bağlı davranış değişikliğinden söz etmeden önce öğrenmenin ne olduğunu tanımlamak yerinde olacaktır. Öğrenmek için, bilgiyle tanışmak, bilgiyi yorumlayarak kavramak, karşılaştırma yapmak ve uygulayarak deneyim yaşamak gerekir. Öğrenmenin gerçekleştiğini anlayabilmek için alınan bilgiye veya davranış değişikliğine yönelik verileri almaya ihtiyaç vardır. Örneğin, kek yapmayı teknik olarak hepimiz biliriz. Fakat keki istediğimiz gibi yapamayabiliriz.Bilgi kullanılmadığı sürece davranışa dönüşmez. Davranışa dönüşebilmesi için bireyin önce bilgiyi kullanmaya ikna olması ve istek duyması sağlanmalıdır. Bundan sonra hayatının hangi alanında etkili olacağına, bunu hangi amaçla kullanacağına karar verir. Kişi kararını verdikten sonraki süreçte uygulamaya geçer ve bilgiyi davranışa dönüştürür.İnsanlar sonucundan memnun kaldıkları davranışları tekrar eder. Ortaya çıkan davranış değişikliğinin uzun süreli olması bireyin göreceği fayda ve alacağı takdirle ilgilidir. Gösterdiği davranış değişikliğinin dışarıdan fark edilmesi ve olumlu geri dönüşler alması devamlılığı ve istek derecesini etkileyecektir.Değişimin gerçekleşmesinde etkisi büyük olan başka bir unsur kişilik özellikleridir. Hırsı, öğrenmeye ve değişime açıklığı yüksek bir kişi istediği sonucu alana dek karar verdiği davranışı uygular. Tam tersi özelliklere sahip bir kişi ise bilgiyi kullandığı halde beklediği sonucu alamazsa davranış değişikliği konusundaki gayretleri uzun süreli olmayacaktır.Kısacası öğrenmenin davranış değişikliğine yol açabilmesi için, kişilik özelliklerinin yanı sıra, bilgiyi alan bireyin kaynağa inanması, sağlayacağı faydaya ikna olması ve güvenmesi önem taşır. Ayrıca bağlı olduğu yöneticisinin de eğitim içeriğine vakıf olması ve desteklemesi gerekir. Çünkü pratik yapma sürecinde destekleyici olmak, takibi ve devamlılığı mümkün kılar.

Öğrenmeye bağlı davranış değişikliğinden söz etmeden önce öğrenmenin ne olduğunu tanımlamak yerinde olacaktır. Öğrenmek için, bilgiyle tanışmak, bilgiyi yorumlayarak kavramak, karşılaştırma yapmak ve uygulayarak deneyim yaşamak gerekir. Elde edilen bilginin tecrübe ve analiz edilmesi ile kişinin kendine uyan davranış modelini geliştirilmesi, davranış değişikliğini yaşatır.

Öğrenmenin gerçekleştiğini anlayabilmek için alınan bilgiye veya davranış değişikliğine yönelik verileri almaya ihtiyaç vardır. Örneğin, kek yapmayı teknik olarak hepimiz biliriz. Fakat keki istediğimiz gibi yapamayabiliriz. Bilgi her zaman bekleneni vermeyebilir ama doğru algılanması ve yorumlanması sonucu etkiler. Kekin yeterince kabarmış ve beklenen lezzette olması için bilginin tekrar edilmesi ve istenilen sonuç alınana kadar pratik yapılması gerekir. 

Bilgi kullanılmadığı sürece davranışa dönüşmez. Davranışa dönüşebilmesi için bireyin önce bilgiyi kullanmaya ikna olması ve istek duyması sağlanmalıdır. Bundan sonra hayatının hangi alanında etkili olacağına, bunu hangi amaçla kullanacağına karar verir. Kişi kararını verdikten sonraki süreçte uygulamaya geçer ve bilgiyi davranışa dönüştürür.

Bilgiyi Hayata Taşımak

Baltaş Grubu olarak verdiğimiz eğitimlerde, aktarılan bilginin beklenen düzeyde farkındalık kazandırması ve ölçülebilen davranışlara dönüşebilmesi, önemle üzerinde durduğumuz konulardan biridir. Bu nedenle her eğitimin sonunda, katılımcılarımızdan öğrendikleri konulara yönelik geribildirim alırız. Bu geribildirimlerde katılımcılar aldıkları bilgiyi nerede ve hangi amaca yönelik kullanacaklarını, hayata nasıl geçireceklerini paylaşırlar. Örneğin, “ İş ve Özel Hayatta Etkin İletişim” eğitimi verdiğimiz bir grup ile tekrar karşılaşma fırsatı bulduğumuzda aldığımız geribildirim şöyle olmuştur:

“Eğitimden sonra daha az kızgınlık yaşıyorum. Daha çok empati yapmaya gayret gösteriyorum. Bu da benim duygularımı kontrol etmemi sağlıyor. Umarım değişiklik vardır ve bunun devamı gelir.”

Değişimde temel rol oynayan ve yaşadıklarımızın sorumluluğunu almamız konusunda ayırt edici olan “Kontrol Odağı” konusunun anlatıldığı bir seminerdeki katılımcı görüşü de önemli bir diğer örnektir. Öğrenme ve davranış değişikliği ilişkisinde katılımcının kendisine uyan davranış modelini keşfetme anını net ifade etmektedir: 

Eğitimden önce bir şeylerin yanlış gittiğini, değiştirmem gerektiğini biliyordum. Fakat yola çıkma yöntemini ya bilmiyordum ya da korkuyordum. Eğitim bana yol gösterdi. “ 

Yönetici adayları ile yapılan bir seminer sonrası, öğrenilen bilginin nerede ve nasıl uygulanacağının paylaşıldığı katılımcı görüşü kavramlar hakkındaki farkındalık ve bilgiyi hayata taşıyacak kişisel bir yol belirleme konusunda diğer bir iyi örnek olmuştur: 

Takım çalışmalarında, özellikle geribildirimlerde “ben dili” ile çok daha başarılı olacağıma inanıyorum. 2 gün çok keyifli ve öğretici geçti. Kendi yetkinliklerimin ve takım lideri olarak bu yetkinlikleri nasıl kullanabileceğimin farkına vardım. Teşekkürler.” 

İnsanlar sonucundan memnun kaldıkları davranışları tekrar eder. Ortaya çıkan davranış değişikliğinin uzun süreli olması bireyin göreceği fayda ve alacağı takdirle ilgilidir. Gösterdiği davranış değişikliğinin dışarıdan fark edilmesi ve olumlu geri dönüşler alması devamlılığı ve istek derecesini etkileyecektir. Örneğin, “Davranış Modelleri”nin konuşulduğu bir seminer sonrasında, katılımcılarımızdan biri, nasıl davranacağına içinden geldiği gibi değil de düşünerek karar vermenin kendisini daha iyi ve daha değerli hissettirdiğini, duyguların kontrolsüz gücüne teslim olmadan doğru davranışa karar verebilmenin özgüvenine iyi geldiğini paylaşmıştır.

Kişilik ve Davranış Değişikliği

Değişimin gerçekleşmesinde etkisi büyük olan başka bir unsur kişilik özellikleridir. Hırsı, öğrenmeye ve değişime açıklığı yüksek bir kişi istediği sonucu alana dek karar verdiği davranışı uygular. Tam tersi özelliklere sahip bir kişi ise bilgiyi kullandığı halde beklediği sonucu alamazsa davranış değişikliği konusundaki gayretleri uzun süreli olmayacaktır. 

Kişilik özelliklerini oluşturan Beş Faktör’den biri olan uzlaşılabilirliği düşük olan bir katılımcımız eğitim sonrasında, etkin dinleme yapmaktaki başarısızlığının nedenini, eğitimden sonra fark ettiğini paylaşmıştır. Sorunları çözebilmek konusunda en temel ihtiyacının yargılama ya da genelleme yapmadan önce “dinlemek” ve sonrasında “anlamak” olması gerektiğine karar vermiştir. Bu örnekteki katılımcı, hem kişilik özelliklerini tanımış, hem de bu özelliğinin kendisine hangi konularda ayakbağı olduğunu keşfetmiş, sonrasında da uygulama konusunda kendine bir yol belirlemiştir. Bu bireysel farkındalık değişim için ilk adımdır.

Sonuç

Kısacası öğrenmenin davranış değişikliğine yol açabilmesi için, kişilik özelliklerinin yanı sıra, bilgiyi alan bireyin kaynağa inanması, sağlayacağı faydaya ikna olması ve güvenmesi önem taşır. Ayrıca bağlı olduğu yöneticisinin de eğitim içeriğine vakıf olması ve desteklemesi gerekir. Çünkü pratik yapma sürecinde destekleyici olmak, takibi ve devamlılığı mümkün kılar.

Eğitimlerimiz öncesinde, kavramsal düzeyde farkında olunan fakat davranışa dönüştürmekte zorlanılan konular, eğitimlerimiz sonrasında, nerede, nasıl kullanılacakları ile ilgili netlik kazanmaktadır. Bu durum değişimin kapısını açar. Aktarılan bilgi ve yöntemler, kazanılan araçlar ile çıkılacak yolculuktaki engellerle nasıl başaçıkılacağı konusunda bireyin kendinden emin olmasını sağlayacaktır.

Diğer Makaleler

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked with *

Son Makaleler

En Çok Yorumlanan

Öne Çıkan Videolar

Hayatın Hakkını Vermek

Hayatın Hakkını Vermek | Prof. Dr. Acar Baltaş | TEDxIzmir

Mesleğimi nasıl seçmeliyim?

Kurumların yönetim felsefesini hayata taşıyan insan ve değişim projeleri üzerine çalışan Prof. Dr. Zuhal Baltaş, mesleğinizi nasıl seçmelisiniz konusu üzerine bilgi veriyor.

Hayalini Yorganına Göre Uzat

Prof. Dr. Acar Baltaş, TEDxAnkara'da yaptığı konuşmada istek ve başarı arasındaki ilişki ile "yatkın olduğumuz şeyleri hayal etmenin" önemini anlatıyor.

Öne Çıkan Kitaplar

Personova Kişilik Envanteri Testi