İnsan Kaynakları Yönetimi Topluluğu, Amerikan şirketlerinin çalışanlarında aradığı en önde gelen özelliğin “eleştirel düşünme becerisi” olduğunu ancak dörtte üçünün bu beceriye sahip kişileri bulmakta zorlandıklarını ortaya koymaktadır.  Bu, şu soruyu akla getiriyor: Eleştirel düşünme öğretilebilir mi ve nasıl geliştirilir?

Çevrimiçi koçluk şirketi Zarvana’nın kurucusu Matt Plummer, “Eleştirel düşünmenin doğuştan gelen ve geliştirilemeyen bir yetenek ya da yalnızca deneyim yoluyla öğrenilen bir beceri olduğu görüşünü reddetmenin zamanı geldi” diyor ve ekliyor: “Günümüz iş dünyasında ihtiyaç duyulan en önde gelen becerilerden biri eleştirel düşünmedir ve sizler ekip üyelerinizin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz.”

Dört adımda eleştirel düşünme becerisini geliştirme  

Zarvana, işverenlerin çalışanlarına rehberlik etmesine destek vermek için bir “Eleştirel Düşünme Yol Haritası” yayınladı. Bu harita daha iyi bir eleştirel düşünür olmanın yolunun dört aşamadan oluştuğunu söylüyor: Yürütmek, sentezlemek, önermek ve üretmek.

Eleştirel düşünmenizi geliştirmek için atılacak ilk adım ya da yürütme aşaması, çalışanlar yönergeleri eyleme geçirdiği zaman hayata geçer.  

Yol Haritası, “Ekip üyeleri çalışmalarını nasıl geliştirecekleriyle ilgili önerilerde bulunmaya başladığında, onların bir sonraki aşamaya hazır olduklarını anlarız” diyor.

Eleştirel düşünme becerinizi geliştirmenin ikinci aşaması sentezlemedir. Bu aşamada ekip üyeleri elde edilen bilgiler arasından sınıflama yapar ve bir toplantıda öne çıkan çıkarımlara benzer şekilde neyin önemli olduğuna karar verir.

Üçüncü adım ise önermektir. Çalışanların neyin önemli olduğunu belirlemelerinden neyin yapılması gerektiğine geçtikleri aşamadır. İşverenlerinin görüşüyle uyuşmasa dahi, öneriler ortaya koyulur.          

Son olarak, eleştirel düşünmeyi geliştirmenin dördüncü aşaması üretmeye odaklanır ve ekip üyelerinden bir şeyleri yoktan var etmesi beklenir.

Zarvana “Bu aşamada ekip üyeleri hem diğerlerinin aklındaki, hem de kendi akıllarındaki vizyonu gerçekleşmesi mümkün olan projelere çevirmekte ustalaşırlar.” diyor. Bu süreçte beyin fırtınası yapmak ve paylaşılan fikirlerin listesini tutmak etkin rol oynar.

Dünyanın dört bir yanındaki politika yapıcılar vatandaşlarını doğru eğitimle donatmak için mücadele ederken, eleştirel düşünmeyi geliştirmek daha da büyük önem kazanıyor.

Dünya Ekonomik Forumu İşlerin Geleceği Raporu’nda eleştirel düşünme ve yaratıcılık becerilerini 2022 ve sonrası için talep edilecek ana beceriler olarak belirledi. Bu nedenle, bireylerin eleştirel düşünme becerisini nasıl geliştireceklerini bilmeleri önemli. 

Ayrıca Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu’nda; eleştirel düşünmeyi geliştirmeyi, bir ülkenin 2030 yılında var olacak geleceğin işlerine ne kadar hazır olduğunu değerlendirmekte kullanılacak önemli bir araç olarak görüyor.

Rapor, katılımcılardan “Ülkenizde uygulanan eğitim sistemini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusunu, derecelendirme notu 1 olan “öğretmen temelli ve ezber odaklı” ile 7 olan “yaratıcı ve bireyin eleştirel düşünmesini teşvik eden” arasında değerlendirmelerini istiyor. Finlandiya, 7 üzerinden 5,6 puanla en üst sırada yer alıyor.

Tablo. 2018 ve 2022 için Beceri Talebi Kıyaslaması.

* Özgün metne https://www.weforum.org/agenda/2019/10/improve-critical-thinking-why-important/ bağlantı adresinden erişebilirsiniz.