Bir arkadaşınıza doğum gününde alacağınız hediyeyi seçerken kullandığınız yaklaşım, bir kurumun kalifiye çalışanlarını rakiplere kaptırmamak için uygulayacağı stratejiye uygulanabilir mi? Kurumunuzda kalifiye çalışanları tutmakta zorlanıyorsanız yada onları rakiplerinize kaptırıyorsanız onları elde tutmak için ne yapmak gerekir?

Çalışanları arasında kalifiye elemanları tutmakta zorlanan bir şirketten beklenen mantıklı yaklaşım, maaşları artırmak olacaktır. Bazı şirketler, maaş artırmak yerine farklı yollar kullanıyorlar.Örneğin bir şirket çalışanlarına kullanmaları için yıllık kiralama bedeline katlanarak bir BMW tahsis ediyor. Oysa araba vermek yerine bu bedeli çalışanlara verse ve parayı kullanmayı çalışanına bıraksa daha mantıklı olmaz mı?

Bir arkadaşınıza belki kullanmayacağı bir kazak hediye etmek yerine ona para verseniz ve kendine istediği bir şey alsa daha mantıklı olmaz mı? Burada arkadaşınıza para vermenin zahmetsiz olduğu ve arkadaşınıza kendisini değersiz hissettirebileceğinizi düşünebilirsiniz. Ancak bir şirket, çalışanlarına lüks bir araba verme tercihini bu yaklaşımla açıklayamaz

Ekonomist Richard Thaler, en iyi hediyelerin bireylerin satın alma konusunda çekinceler yaşadığı hediyeler, olduğunu söyler. Bu nedenle en iyi hediye, aslında sahip olmak isteyipte, “pahalı olduğu, aslında çok da ihtiyacımız olmadığı, paramızı daha öncelikli şeylere ayırmamız gerektiği,” gibi sebeplerden dolayı alamadığımız şeylerdir.

Eşiniz ortak hesabınızdan size uzun zamandır istediğiniz pahalı bir hediye aldığında sevinmenizin sebebi, kararı başkasının vermiş olması sayesinde suçluluk hissetmeden hediyenizin keyfini çıkartabilmenizdir.

Yakın bir arkadaşınıza doğum günü için hediye alacaksınız aşağıdaki seçeneklerden hangisini tercih edersiniz.

70 TL’ lik bir kutu badem ezmesi mi yoksa 70 TL’lik 10 paket çikolata mı?

50 TL’ lik iki kişilik porselen kahve takımı mı yoksa 50 TL’lik 10 adet bardak mı?

100 TL’lik bir şişe şampanya mı yoksa 100 TL’ lik 4 şişe köpüklü şarap mı?

Genelde insanlar birinci seçenekleri tercih ediyor. Lüks bir arabayı çalışanlarına sunan şirket, belki de çalışanın kendisine almaya çekineceği bir fırsatı sunarak çalışanların memnun olmasını sağlıyor. Belki çalışan uzun zamandır böyle bir arabaya sahip olmak istiyordu ancak eşinin seyahate gitmek istemesinden dolayı alamıyordu. Araba yerine parayı aldığında ve bu parayla istediğini yaptığında belki de suçluluk duyacaktı. 

Maaş dışı ek imkanların çekiciliği kişinin gelir düzeyine bağlı olarak değişmektedir. Asgari ücret ile çalışan bir kişi doğal olarak parasal bir imkanı tercih edecektir. Bu tür bir seçeneği tercih edenler yüksek gelirli çalışanlar olacaktır. 

Kalifiye çalışanlarda maaş dışında ek imkanların kurumsal çekiciliği artırdığı görülmektedir, ancak tüm kurumlar bu yaklaşımı benimsediklerinde verilen imkanlar yetersiz kalacak, şirketler kalifiye çalışanını elde tutmak için başka yöntemler bulmak zorunda kalacaktır.Ekonomik sistemlerde para tamamen mübadele edilebilir bir değer olarak kabul edilir. Parayı istediğiniz şekilde kullanabilir, istediğiniz hizmet veya ürüne dönüştürebilirsiniz. Parasal ödüllendirmenin, her türlü ödüllendirmeye karşı tercih edileceği görüşü hakimdir. Ancak kişilerin gelirlerini istedikleri doğrultuda harcamalarını engelleyen aile, zorunluluklar, mantıklı tercihler gibi çeşitli kısıtlar bulunmaktadır. Bu sebeple çalışanların para yerine ek imkanları tercih etmeleri şaşırtıcı değildir.  

Kaynak:

1. Frank, R.H. (2008) The Economic Naturalist: Why Economics Explains Almost Everything, Great Britain:Virgin Boks Ltd.