Sağlık ve mutluluk kavramı insan hayatında olması gerekn iki önemli değerdir.Sağlığımızı belirleyen iyilik hali , 2000’li yılların başında araştırmacıların ilgisini seçmiştir, ve bu araştırmalar sonucunda iyilik hali yıldızı denen bir model ortaya koymuştur.Bu makalede de bu yıldızın 5 farklı alt başlığına değinilmiştir.
Bayramlarda, doğum günlerinde veya başarıyı tebrik etmek için sevdiklerimize, takdir ettiklerimize iyi dileklerimizi sunarken, mutlaka “sağlık” ve “mutluluk” kelimelerini kullanırız. Onlar öylesine seçilmiş kelimler değildir, insan hayatında olması gerekli iki önemli değerdir. 1
Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımı da bizim kabulümüzü destekler içeriktedir. Sağlık; sadece bir organ veya dokuya bağlı fiziksel bir hastalığın olmaması değil, beden dışında da, psikolojik ve sosyal olarak kişinin kendisini iyi hissetmesidir. Bu tanıma göre çok az insan sağlıklıdır, sağlıklı olma koşullarının içinde ruhsal ve sosyal yönden de iyi olma hali (well being) gerekliliği vardır. Sağlıklı olmamızı belirleyen iyilik hali; enerjimizi yüksek tutar ve günlük faaliyetlerimizi yapmamızı, kendimize hedefler ve yaşam amacımızı belirlememizi sağlar.
Sağlığımızı belirleyen iyilik hali, 2000’li yılların başında araştırmacıların ilgisini çekmiş, konuyla ilgili birbirini tamamlayan nitelikte modeller ortaya koyulmuştur. İyilik haliyle ilgili önemli araştırmalardan birisi de; Myers, Sweeney ve Witmer (2000) tarafından ortaya koyulan “iyilik hali yıldızı” modelidir ve kavram, 5 boyutlu bir yıldız ile tanımlanmaktadır.2
İyilik Halleri
Bedensel iyilik hali: Sağlıklı olmayı belirleyen bu boyut, genel olarak dengeli beslenme, fiziksel egzersiz yapma, düzenli uyku, sigara ve alkol kullanmama, düzenli doktor kontrolü gibi hastalıkları baştan önleyici kaçınma davranışlarını içerir.
Psikolojik iyilik hali: Sağlıklı olmanın daha çok içsel deneyimlerle ilgili olan boyutudur. Duyguların farkındalığı, duyguları kontrol edebilme, kendine, deneyimlerine, çevresindeki kişilere ve çatışmalara gerçekçi, olumlu ve geliştirici olarak bakabilme yeteneklerini içermektedir. Bu boyutta; bireyin kendine ve dünyaya ilişkin olumlu algılarının olması; güvenli bir kimlik duygusu geliştirmesi; kendini gerçekçi olarak değerlendirmesi, çatışmaları, zorlu deneyimleri ilerisi için fırsat olarak görebilmesi gibi özellikler yer almaktadır.
Sosyal iyilik hali: Bireylerin; diğer bireylerle, toplumla etkileşimin niteliğini ve derecesini gösteren bu boyut; aile, arkadaşlar ve diğer önemli kişiler tarafından alınan sosyal desteği de içermektedir. Bu boyutta karşı cinsle sağlıklı ilişkiler de yer almaktadır. Diğerleri ile sağlıklı bir ilişkide olmayı seven birey, iletişimde olduğu herkes için destek vermeye ve onlardan destek almaya hazır olan ve yaşam kalitesini zenginleştiren ilişkiler kurabilir.
Entelektüel/mesleki iyilik hali: Bu boyutta, zihinsel olarak aktif olmayı sevme, bilgilerini kendisi ve toplum için kullanma, kendini zorlayacak hedefler arama, problem çözme gibi davranışlar yer almaktadır. Bunun yanı sıra paralı ya da gönüllü olarak kendi değerlerini doyuracak etkinliklerde bulunma, rolleri arasında denge kurma, becerilerini topluma katkı için kullanma gibi özellikleri de içermektedir. Bu boyutta başarılı olan kişi; öğrenmeye açık, kendisini zorlayan zihinsel faaliyetler arayan, okul/iş arkadaşlarıyla dengeli ilişkiler kuran ve okulundan/işinden memnun olan kişidir.
Spiritüel iyilik hali: Bu boyut, aslında yaşamı anlamlandırmayla ilgilidir. Doğa, sanat, müzik, sosyal ilişkilerden çıkarımla yaşamı anlamlandırmak için bireye esin veren her türlü yaşantıyı içeren spiritüellik, din ile aynı anlamda olmayıp, dinden çok daha geniş kapsamdadır. Spiritüel iyilik hali başarılı olan birey, kendini tamamlanmış ve yaşamdan doyum alan biri olarak hissetmektedir.
Sağlıklı olmamızı sağlayan iyilik halinin her beş boyutundan da belli bir derecede doyum almak; hayatımızdaki her şeyin yolunda olduğu duygusuna ve kendimizi mutlu hissetmemize neden olur. İyilik halinin beş boyutu; birbirilerini olumlu ve olumsuz etkileyebilir. Örneğin, psikolojik boyutta engellerle başa çıkma konusundaki yaklaşımınız ya da kendinize ve çevrenizdekilere hissettiğiniz olumsuz duygular, sosyal veya mesleki boyuttaki doyum derecesini düşürebilir. Boyutlardaki doyum derecesi durağan değildir, yaşantılarla bağlantılı olarak değişiklik gösterebilir ancak mutlaka birbirini etkileyerek bir denge kurulur.
Hayatımda her şey yolunda diyorsanız, kendinizi genel olarak mutlu hissediyorsanız, bunun sebebi tam olarak sağlıklı olmanızdır. Hepinize sağlıklı bir hayat diliyorum, sağlıklı olduğunuzda zaten mutluluk hemen ardından gelecektir.
Kaynakça:
- The relationship between wellbeing and health[İnternet]. Uygun erişim: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/295474/The_relationship_between_wellbeing_and_health.pdf
- Korkut-Owen ve Owen. İyilik Hali Yıldızı Modeli, Uygulanması Ve Değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 2012; Cilt:3, Sayı:9: 24-33
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *