Emek Yanlısı İnovasyon Üzerine Bir Değerlendirme ve Adel Kalemcilik Uygulamaları

Emek Yanlısı İnovasyon Üzerine Bir Değerlendirme ve Adel Kalemcilik Uygulamaları

Emek Yanlısı İnovasyon” konulu bu yazıyı hazırlarken, inovasyon ve emek arasındaki ilişkinin yönünü düşündüm. Aklıma ilk gelen düşünce, inovasyon ile istihdam arasında ters bir korelasyon olduğudur. Başka bir deyimle, özellikle teknolojinin devreye sokulmasıyla karlılık, verimlilik adına yapılan inovasyonların ilgili şirket ya da sektörlerde istihdamı azalttığı düşünülür.

“Emek Yanlısı İnovasyon” konulu bu yazıyı hazırlarken, inovasyon ve emek arasındaki ilişkinin yönünü düşündüm. Aklıma ilk gelen düşünce, inovasyon ile istihdam arasında ters bir korelasyon olduğudur. Başka bir deyimle, özellikle teknolojinin devreye sokulmasıyla karlılık, verimlilik adına yapılan inovasyonların ilgili şirket ya da sektörlerde istihdamı azalttığı düşünülür.1 Öte yandan, inovasyonla sağlanan verimlilik, ürün ve hizmet kalitesindeki iyileşmelere paralel bir talep artışının, ilgili şirket ya da sektörde ilave istihdam yaratacağı da bilinmektedir.2 Bu makalede; önce inovasyon kavramı ve istihdam üzerindeki etkisine vurgu yapılacak, ardından da Adel Kalemcilik olarak emek yanlısı inovasyon aksiyonları konusunda örnek çalışmalardan söz edilecektir.

İnovasyondan ne anlamalıyız?

“İnovasyon” olarak kullandığımız bu kavramın dilimizdeki karşılığı “yenilik, yenilenme” olarak ifade edilmektedir. Bir görüşe göre; yenilik, yenilenme tanımının inovasyon kavramını tam açıklamadığı; yapılan yeniliğin tüketiciye veya kullanıcıya ekonomik ve/veya sosyal katma değer yaratması da beklenmektedir.3 İnovatif düşünce, yeni fikirler ve sorunları çözmek için yeni yollar bulmak adına yaratıcı problem çözmeyi esas alan düşünce sistemidir. İnovasyonun kendi içinde birçok türü ve çeşitli uygulamaları bulunmaktadır. İnovasyon türleri olarak; ürün inovasyonu, süreç inovasyonu, pazarlama inovasyonu ve organizasyonel inovasyon sayılabilir. Bu türlerden süreç ve ürün inovasyonunun emek üzerindeki etkisi diğerlerine göre daha fazla olabilmektedir. Özellikle süreç inovasyonunun istihdam üzerinde, firma, sektör ve genel olarak ekonomi boyutunda olumlu veya olumsuz etkisi vardır. Bu etki şu şekilde özetlenebilir: Mal ve hizmet kalitesinin iyileşmesi, verimlilik artışıyla birlikte talebin artması beklenir. Bu talebi karşılamak adına ilave istihdam yaratılır. Karlılığın artışına paralel olarak da ücret ve yan haklarda görülen iyileşme, çalışanlar, dolayısıyla da ekonomik açıdan bir refah artışına neden olur.4

İnovasyon kültürü yaratabilmek…

İnovasyonu, günlük çalışma rutinlerinin bir parçası haline getiren firmalar bu konuda daha başarılı bir performans sergilemektedir. 2015 yılında yapılan bir çalışmada, firmalar içinde sadece belirli bir çalışan grubu tarafından yapılan yeniliklerin, inovasyonun şirketçe sahiplenildiği, bir kültür haline gelen firmalara göre daha az etkili olduğu ifade edilmektedir.5 Stefan Thomke, ilerlemenin önündeki en büyük engelin araç ve teknolojiler değil, “şirket kültürü” olduğunu vurgulamaktadır. Başarılı inovasyon yapan firmaların ortak özelliğinin sahip oldukları “deneyimleme kültürü” olduğunu ilave etmektedir.6 Bu görüşe katılıyorum. Zira Peter Drucker’ın meşhur ve müthiş tanımıyla ifade edildiği gibi, kültür stratejiyi kahvaltı niyetine yemektedir. Bu bakımdan, inovasyon önündeki kültürel engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu engeller veya başka bir deyimle kurumsal direnç; örgütsel yapının uyumsuz olması, yaratıcı düşünme eksikliği, vizyoner lider eksikliği kadar; inovasyonun sadece belirli bir grubun sorumluluğu olduğu inancı, inovasyonun bilim ve teknoloji ile sınırlı olduğu düşüncesi gibi bazı ön kabuller şeklinde özetlenebilir.7

Adel Kalemcilik olarak neler yapıyoruz?

Adel Kalemcilik olarak yarım asırdan uzun süredir ürettiğimiz kırtasiye ürünleri ile nesillerin gelişimine eşlik ediyoruz. Hayallerini şekillendirmek, renklendirmek, iz bırakmak isteyen herkesin hayatında olmak vizyonuyla hareket ediyoruz. Bu vizyondan hareketle şirketimizin değerleri; kalitemizle, yenilikçiliğimizle, başarma tutkumuzla ve iyiliğimizle iz bırakmak olarak tanımlanmıştır.

Yenilikçilik değerimizin bir yansıması olarak sürekli gelişim ve iyileştirme kültürüne dönük çalışmalarımıza 1995 yılında Anadolu Yıldızı Dönüştürme Projesi (AYDÖP) ile başladık. 2015 yılında başlayan Yalın Yönetim uygulamalarımız ile bu kültürü güçlendirmeye devam ediyoruz. İnovatif düşünce ve aksiyonlarımızla ilave istihdam yarattığımız gibi, inovasyonun emek yanlısı diğer yönleri olarak düşündüğümüz sürekli geliştirme, çalışan sağlığı ve güvenliği konularında da önemli adımlar atmaktayız. Bu çalışmalarımızdan kısaca bahsetmek istiyorum:

  • 2019 yılında kurduğumuz ARGE merkezimiz ile ilave istihdam oluşturduk ve sektörün öncüsü olmaya devam ediyoruz. % 50’si kadın çalışanlardan oluşan ARGE ekibimiz ile kırtasiye ve oyuncak alanında son 3 yılda toplam 200’den fazla ürün ve süreç inovasyonu, TÜBİTAK teşvikli 6 proje ve 60’dan fazla patent, faydalı model ve tasarım tescil başvurusu gerçekleştirdik. 2022 yılında gerçekleştirdiğimiz fuarımızdaki satışlarımızın % 22’sini yeni ürünlerimiz oluşturmaktadır. Ayrıca AR-GE Merkezi çalışmalarımızla yaratılan maliyet avantajı, hibe ve teşviklerden sağlanan fayda ile 3 yılda yaklaşık 45 milyon TL’lik katma değer sağlamış bulunmaktayız.
  • İnovasyon odaklı yaklaşımının başka bir boyutunu sürekli geliştirme faaliyetlerimiz oluşturmaktadır. Bizi mutlu ve motive eden husus, bu faaliyetlerin her yönetim seviyesindeki çalışanlarımız tarafından sahiplenilmesidir. Son 10 yılda yaklaşık 5.900 kadar kaizen ve 230 kadar kobetsu kaizen projesi gerçekleştirdik. Kaizenlerimizde içerik olarak ekonomik katma değer üreten projeler yer alırken, çalışanların sağlığı, refahı ve esenliği için yine çalışanlarımızın fikirleriyle oluşan ve desteklenen projeler de hayata geçirilmektedir. Düzenli saha turları ile tüm ilgilerle paylaşılmakta, çalışanlarımız takdir edilmektedir. Bu projelere katkıları bulunan çalışanlarımızı Bi-Fikir Bi-Ödül sistemimiz ile maddi olarak da ödüllendirmekteyiz. İnovasyonun boyutu ve kapsamı ne olursa olsun bir ekonomik ve sosyal katkısı olan her türlü yeniliğin içinde bütün çalışanların olmasını istedik. Bu konuda “Yenilik ve İnovasyon” başlıklarında çalışanlarımıza eğitimler de vermekteyiz. Anadolu Grubu’nun inovasyon gelişimini desteleyen Bi-Fikir festivallerinde şirketimiz son 10 yılda istikrarlı bir şekilde ödüller aldı. Bu ödüllerin biri de emeğin işini kolaylaştıran, iş yükünü, sağlığını koruyan projelerimizden olan “Mobil Konteyner Boşaltma Ahtapotu” dur. Mobil Boşaltma Ahtapotu sayesinde 450 olan iş risk puanı 7,5 iş risk puanına düşürülürken, 38 koli/adam-saat olan iş verimliliği de 92 koli/adamsaat seviyelerine çıkartıldı. Mobil Boşaltma Ahtapotu % 100 yerli üretim olup, ADEL çalışanımızın buluşçu olduğu bu proje için patent başvurusu yapılmış ve Eylül 2021’de patenti alınmıştır.
  • Emek yanlısı inovasyon konusunda yaptığımız çalışmaların etkisini gösterdiği alanlardan biri de çalışan sağlığı ve iş güvenliği ile ilgilidir. 2011 yılında 20,9 olan iş kazası sıklık hızımız 2021 yılında 2,53 olarak gerçekleşti. Böylece son 10 yıl içerisinde iş kazası sıklık hızımızı % 88, iş kazası sayımızı da % 78 oranında azaltmış olduk. Bunu sağlamak için çalışan temsilcileri ve üst yönetimin katılımı ile düzenli iş sağlığı ve güvenliği kurul toplantıları yapıp, sürekli iyileştirme kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konulu kaizenlerle ve iş kazası/meslek hastalıklarını önleyici faaliyet olan Yeşil Hata Kartı uygulamamız ile çalışanların aktif katılımıyla uygun olmayan durumlar ortadan kaldırılmıştır. Yeni makina üretimi yapılırken çalışma ortamındaki tüm riskler değerlendirilmekte, iş kazasına ya da ergonomik risklere neden olabilecek durumlar için imalat aşamasında aksiyon alınmaktadır. Yeni makina ve sürekli iyileştirmelerle son 10 yılda gürültü seviyesi 80 Desibel’den yüksek olan makina sayısı % 91 azalma ile 4 makinaya kadar düşürülmüştür. Bu makinalarda gerekli kişisel koruyucu donanımların kullanımı ile meslek hastalığı riskleri de ortadan kaldırılmıştır.

Sonuç

Şirket olarak mottomuz “çocuklarımıza kullandırmayacağımız hiçbir ürünü üretmiyoruz” şeklindedir. Bu bakış açımızla katma değer yaratan tüm yenilikleri desteklemekteyiz. Bugün, her seviyede çalışanımız sürekli gelişim adına katkısının boyutu ne olursa olsun fikirlerini rahatlıkla paylaşmaktadır. Adel Kalemcilik olarak, deneyimle kültürünün tam manasıyla yerleşmesi için her gün yeni adımlar atmaktayız. İnovasyonun kaldıraç etkisinin farkındayız. İnovasyon yaklaşımıyla verimliliğimize ve sürdürülebilir iş modeline katkıda bulunurken; çalışanlarımızın refah ve esenliklerine de katkıda bulunmaya, istihdamı güçlendirmeye devam ediyoruz.

  • 1. Yürürlükte bulunan 4857 sayılı Türk İş Kanunu; “geçerli nedenle iş akdinin feshini (Madde 18)” tanımlarken; bunu “işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe” dayandırılmasını esas almıştır. Bunun anlamı; işletmenin, işyerinin ve işin gerekleri nedeniyle fesih, özünde işçinin kişiliği ile ilgili olmayan, fakat ekonomik, rekabet ve verimlilik gereklerine ve teknolojik değişimlere bağlı olarak işçinin söz konusu işyerinde çalışmakta olduğu işin ortadan kalkması sonucunda ortaya çıkan işgücü fazlalığı dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesidir. İş Kanunu’nun Toplu İşten Çıkarmayı düzenleyen 29. maddesi de, bunu zorunlu kılan gereklilikleri sayarken; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri şeklinde bir sıralama vermektedir. İlgili maddenin bu şekildeki ifadesi, kanaatimce, inovasyon ile istihdam arasındaki ters korelasyon algısını destekler görünmektedir.
  • 2. Bkz. Küçükkara, E., ve diğerleri, “İnovasyonun İstihdama Yansımaları”, Journal of Academic Value Studies, 6 (4), ss. 372- 381.
  • 3. Küçükkara, E., ve diğerleri, “İnovasyonun İstihdama Yansımaları”, ss. 373-374.
  • 4. İnovasyon türleri ve süreç inovasyonun istihdam üzerindeki etkilerinin geniş bir değerlendirmesi için bkz. Küçükkara, E., ve diğerleri, “İnovasyonun İstihdama Yansımaları”, ss. 375-378.
  • 5. Yeni bir iş fikrinin hayata geçirilmesi noktasında daha önce bu tür konularda hiç fırsat verilmemiş bireylerin ön plana çıkarılması, inovasyon kültürünün içselleştirilmesinde
    önemli bir boyuttur. Bkz. Yavuz Çingitaş, “İnovasyon Kültürü Oluşturmak ve Bunu Pratiğe Dökebilmek”, 21 Mayıs 2021 [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/blog/
    inovasyon-kulturu-olusturmak-ve-bunu-pratige-dokebilmek
  • 6. Stefan Thomke, “Building a Culture of Experimentation”, Harvard Business Review, March-April 2020. İnovasyonda başarılı olan şirketler hakkında bir çalışma için bkz. Scott Kirsner, “İnovasyonda Başarılı olan Şirketler Neyi Doğru Yapıyor?”, 4 Mart 2020 [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/blog/inovasyonda-basarili-olan-sirketler-neyidogru-yapiyor.
  • 7. Boston Consulting Group’un Nisan 2021’de yayımlamış olduğu ve inovasyon odaklı şirketleri incelediği çalışmada, şirketlerin “inovasyona hazır olma” kavramından ve bunu etkileyen faktörlerden bahsedilmektedir. Bu faktörler şöyle sıralanmaktadır: Şirket stratejisi ile uyumlu hedeflerin oluşturulması, hangi alanlarda inovasyon yapılacağı konusunda net bir stratejinin varlığı, bu çerçeveye uygun yeni bir performans yönetimi uygulamasının varlığı, farklı disiplinlerden oluşan yetkilendirilmiş ekiplerin varlığı, yetenek ve kültür. Detaylar için bkz. Boston Consulting Group, “Overcoming the Innovation Readiness Gap”, April 2021. Douglas Holt, şirketlerin kültürel inovasyonda başarı olması için üç tuzaktan kaçınması gerektiğini söylemektedir. Bu tuzakları; sadece bugünü yaşamak, bir ürünün özelliklerine bağlı kalmak ve kimliğin değerini görmezden gelmek olarak saymaktadır. Bkz. Douglas Holt, “Kültürel İnovasyon”, Eylül 2020 [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/dergi/kulturel-inovasyon.

Kaynakça:

• KüçükkaraEvediğerleri. İnovasyonun istihdamayansımaları. Journal of Academic Value Studies; 6 (4): 372-381.
• ÇingitaşY. İnovasyon kültürüoluşturmakvebunupratiğe dökebilmek [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/blog/inovasyon-kulturu-olusturmak-ve-bunu-pratigedokebilmek.
• ThomkeS. Buildingacultureofexperimentation. Harvard Business Review March-April 2020; 2-10.
• KirsnerS. İnovasyondabaşarılıolan şirketler neyidoğru yapıyor? [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/blog/inovasyonda-basarili-olan-sirketler-neyi-dogru-yapiyor.
• Boston Consulting Group. OvercomingtheInnovation Readiness Gap; April 2021.
• Holt D. Kültürel inovasyon [İnternet]. Uygun erişim: https://hbrturkiye.com/dergi/kulturel-inovasyon.

Diğer Makaleler

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked with *

Son Makaleler

En Çok Yorumlanan

Öne Çıkan Videolar

Hayatın Hakkını Vermek

Hayatın Hakkını Vermek | Prof. Dr. Acar Baltaş | TEDxIzmir

Mesleğimi nasıl seçmeliyim?

Kurumların yönetim felsefesini hayata taşıyan insan ve değişim projeleri üzerine çalışan Prof. Dr. Zuhal Baltaş, mesleğinizi nasıl seçmelisiniz konusu üzerine bilgi veriyor.

Hayalini Yorganına Göre Uzat

Prof. Dr. Acar Baltaş, TEDxAnkara'da yaptığı konuşmada istek ve başarı arasındaki ilişki ile "yatkın olduğumuz şeyleri hayal etmenin" önemini anlatıyor.

Öne Çıkan Kitaplar

Personova Kişilik Envanteri Testi