Çalışanın Kariyer Yolculuğu

Önümüzdeki 10 yılın en iyi işveren ya da işveren markası ödüllerini kazanacak şirketlerin öncekilerden çok farklı olacağı kesin. Çalışan deneyimi gibi çok geniş bir alanı birkaç sözcük ve deyim arasına sığdıramayacağımız da çok açık. Bu yazıda, çalışan deneyimi süreci çalışanın yaşam döngüsü ve kariyer yolculuğu boyutunda ele alınıyor ve kariyer yolcuğunun değişmezliği sorgulanarak zenginleştirici öneriler sunuluyor.

İş dünyasının dili hızla değişmeye devam ediyor. Personelden önce insan kaynaklarına, daha sonra insan sermayesine ve ardından çalışan mutluluğuna, CHRO’den CHO’ya geçtiğimiz gibi, çalışan yaşam döngüsünden çalışan deneyimine evrildik. Yabancı dillerden aktarılan ve kulağımıza hoş gelen sözcükleri hızla benimseyerek kullanmaya başlıyoruz. Yeni kavramlar geliştirmek yerine bu kolaycı yaklaşım bazen kirala-kov (hire-fire) gibi kafiyeli ama basit ve sığ jargonları kullanmamız noktasına kadar varabiliyor. Oysa çalışan deneyimi gibi çok geniş bir alanı birkaç sözcük ve deyim arasına sığdıramayacağımız çok açık.

Bu sayının teması olan çalışan deneyimi ifadesini biraz daha geniş ve derin biçimde ele alabilmek adına bu süreci çalışan yaşam döngüsü ve çalışanın kariyer yolculuğu olarak da okumak, anlamak ve anlatmak istiyorum.

Zira her üç ifadenin de birbirini tamamlayan noktaları olduğuna inanıyorum. Genellikle çalışan yaşam döngüsü; seçme, yerleştirme, oryantasyon, eğitim, geliştirme, elde tutma ve terk/çıkış gibi alt başlıklarla tanımlanıyor. Bu adımların kurumu merkeze, çalışanı ise çeperlere alan bir yaklaşımın ürünü olduğu hissi uyanabilir. Ancak örneğin seçme ve yerleştirme, kurumun çalışanı seçmesi olduğu kadar, çalışanın da kurumu seçme sürecidir.

Çalışanın kariyer yolculuğu ne zaman başlar?

Kuramsal olarak, çalışan bir kuruluşta profesyonel bir hizmet üretmeye ve değer yaratmaya başladığında diye yanıtlayabilirsiniz. Bu olsa olsa çalışan yaşam döngüsü için uygun bir başlangıç tanımı olabilir. Pratikte ise, okulda yürüttüğü bir proje, öğrenci olarak katkı verdiği bir gönüllü hizmet bu yolculuğun gerçek başlangıcıdır. Bu saptamayı iddialı bulanlarınız için daha da geriye gidebilirim ancak görüşümü ifade edebildiğimi düşündüğümden zamanınızı almayacağım. Çalışan yaşam döngüsünün başlangıcını çok
daha net tanımlamak mümkündür. Oysa bir kariyer yolculuğunun ne zaman başladığını söylemek tahmin edildiğinden çok daha değişkendir.

Çalışanın kariyer yolculuğu nasıl zenginleşir?

Bir kurum içinde çalışılan süre boyunca yaşadıklarını başka kurumlarda görev yaparken yaşadıkları ile karşılaştırarak diye özetleyelim. Aynı kurumda farklı birimlerde, farklı yöneticilerle, farklı çalışanlarla yaşanan tecrübeler de aynı amaca hizmet edebilir. Farklı kurumlarda çalışmak kültürel farklılıkları da kapsadığı için, ilkinin daha zenginleştirici olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Kariyer yolculuklarının değişmez kuralları var mıdır?

Kural kesinliğinde olmasa da, her yolculuk için genel ve geçerli bazı tanımlar yapabiliriz:

  • Benzer sürelerde, farklı kurumlarda yapılan kariyerlerin aynı kurum içinde yapılanlara göre daha geliştirici olduğu açıktır.
  • Büyük ölçekli kurumlarda yapılan kariyerlere göre küçük ölçekli kurumlarda yapılan kariyerler daha öğreticidir. Çalışanlar, küçük ölçekli şirketlerde geçirdikleri benzer sürelerde daha fazla şey deneyimler, daha fazla resmi olmayan bilgi kazanırlar.
  • Benzer kariyerler farklı kurumlarda çalışarak veya aynı yapı altında gerçekleşebilir. Geçmişte aynı şirkette kariyer yapmanın daha hızlı olduğu, sık yapılan iş değişikliklerinin kariyer yolculuğunu yavaşlattığı düşünülürdü. Bugün, iş gücüne katılan yeni kuşakların talep ve beklentilerine ve bağlılık düzeylerine bakıldığında kariyer kavramını yeniden ele almak gerekiyor.
  • Kariyer kazanılan unvanlarla ilgili değildir, kazanamadığınızı düşündüğünüz unvanlar da kariyerinizin parçasıdır.
  • Her çalışan kariyer yolculuğunun planını kendisi yapar. Kurumların yapabilecekleri sadece çalışan süreçleri ile ilgili açıklık, şeffaflık ve adalet anlayışlarını oluşturmaktır.
  • Kariyerin her zaman bir kurumsal yapının altında gerçekleşmesi gerekmez, bazen o kurumsal yapıyı oluşturmak da bir kariyer yolculuğun başlangıcı olabilir.

Kariyer yolculuğunda gelişim nasıl sağlanır?

İşten çıkarılma dâhil, kariyer yolculuğunun her aşaması bir gelişim fırsatı barındırır. Hepimizin çalışma hayatında, işten çıkartılan çalışanların başka kurumlarda başarılı olduklarına dair örnekler vardır. Tarafların tercih etmeyeceği bu durumu hariç tutarsak eğitim, koçluk, geribildirim, rotasyon, terfi, tenzil gibi güçlü gelişim araçlarının hepsinin temelinde “öğrenme” eylemi olmalıdır. Çalışanın öğrenmenin öznesi olarak görülmediği, bu araçların öğrenmeyi değil öğretmeyi hedeflediği ortamlarda bireysel gelişim
beklemek iyimserliktir.

Kariyer yolculuğunda sonsuz ve koşulsuz birliktelik olabilir mi?

Ne çalışan, ne de kurum açısından bakıldığında bu soruya olumlu yanıt vermek mümkündür. Çalışanların yaptıkları işte anlam buldukları kurumlarda çalışmaya devam etmeleri kadar kurumların da kaybetmek istemediklerini elde tutmak için çaba göstermeleri doğaldır. Kurumun çabası genele yönelik iken bireyin tercihi özeldir. Birliktelik, ayrılık talebi hangi taraftan gelirse gelsin, bir gün sona erer. Yasalar ve kurumsal uygulamalarla, ayrılığın taraflara verebileceği zararlar yönetilebilirken durumun kazanç ve faydaları göz ardı edilir. Çıkış mülakatları, iş arama desteği, eğitim, boşalan pozisyonun içerden doldurulması gibi fırsatlar kullanılmadığında ayrılıklar özellikle çalışanlar için sancılı olabilir.

Çalışan kariyer yolculuğunun bir sonu var mıdır?

Yaşam süresi beklentisi ile bağlantılı olan bu soruya yanıt vermek kolay olmasa da, bir insan sağlıklı yaşam süresine birden fazla kariyer sığdırabilir. Farklı birimlerde, farklı kurumlarda birer döngü olarak sürdüğünü düşündüğümüz bu sürelerin toplamına tek bir kariyer yolculuğu olarak bakmak daha doğrudur. Yeni kuşakların azalan bağlılık ve kısalan çalışma sürelerine ek olarak bilinçli olarak yaptıkları ara verme tercihlerini de eklediğimizde kariyer kavramına yeniden bakma gereği bir kez daha ortaya çıkıyor. Böylece, profesyonel yaşam öncesi başlayan, fasılalarla devam eden, emeklilik ile bitmeyen bu yolculuğun, düşünülenden çok daha uzun olabileceğini söylemek mümkün gözüküyor.

Sonuç

Çalışan yaşam döngüsü, çalışan deneyimi, ya da çalışan kariyer yolculuğu gibi parlak ve çekici söylemleri pandemi ile alt-üst olan günümüz iş dünyasının gerçekleri ışığında yeniden ele almamız kaçınılmaz. Önümüzdeki 10 yılın en iyi işveren ya da işveren markası ödüllerini kazanacak şirketlerin öncekilerden çok farklı olacağı kesin. Kiralanmadığımız ve kovulmadığımız günlerde birlikte olmak dileğiyle.

Kaynakça:

  • Newell C. The employee life cycle is about an experience
  • [İnternet]. Uygun erişim: https://www.forbes.com/sites/
  • forbeshumanresourcescouncil/2019/10/21/the-employee-lifecycle-is-about-an-experience/?sh=49738668248c

Diğer Makaleler

Yorum Bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmiştir

Son Makaleler

En Çok Yorumlanan

Öne Çıkan Videolar

Hayatın Hakkını Vermek

Hayatın Hakkını Vermek | Prof. Dr. Acar Baltaş | TEDxIzmir

Mesleğimi nasıl seçmeliyim?

Kurumların yönetim felsefesini hayata taşıyan insan ve değişim projeleri üzerine çalışan Prof. Dr. Zuhal Baltaş, mesleğinizi nasıl seçmelisiniz konusu üzerine bilgi veriyor.

Hayalini Yorganına Göre Uzat

Prof. Dr. Acar Baltaş, TEDxAnkara'da yaptığı konuşmada istek ve başarı arasındaki ilişki ile "yatkın olduğumuz şeyleri hayal etmenin" önemini anlatıyor.

Öne Çıkan Kitaplar

Personova Kişilik Envanteri Testi