Geçmişle Gelecek Arasında

Kurum kültürünü daha iyi anlayabilmek için yukarıdaki örnekleri üç ana başlıkta birleştirebiliriz: Şirket Değerleri: İşimizi yaparken vazgeçemeyeceğimiz ve taviz vermeyeceğimiz ilkelerdir. Şirket değerleri bizi diğer şirketlerden ayıran, faklı kılan ilkelerdir. Değerlerin nasıl uygulandığı şirket kültürünün oluşmasındaki en önemli göstergedir. Çalşıma Şekli ve Düzeni: Katılımcılığın ve işbirliğinin seviyesi, bürokrasi, yazılı ve sözlü iletişimin şekli/içeriği, fiziki çalışma koşulları. Kabul Görmüş Uygulamalar: Şirket politika ve yönetmeliklerinin uygulanmasındaki tutarlılık, resmiyet, çalışanlara sağlanan refah düzeyi, statü sembolleri, kıyafet.

Uzun yıllardır gündemde olmalarına rağmaen, bazı kavramların anlaşılması ve zihinlerde netlik kazanmasındaki zorluklar ilk günkü gibi sürüp gidiyor: Feminizm, duygusal zeka, gelişmişlik/az gelişmişlik, iletişim bunlardan sadece birkaçı. “Kültür” kavramı da aynı kategoriye girebileceklerden. Mühendislere sorulduğunda, bu kavramların anlaşılmasındaki güçlüğün büyük bir olasılıkla ölçüm eksikliğinden kaynaklandığını söyleyeceklerdir. 

Kültür kavramıyla ilgili en güzel örnek ise Amerikalılardan geliyor. Seksenli yıllarda, Fransız Cumhurbaşkanı Paris’te, “Dünyamızın karşılaştığı zorluklar ve bu zorlukların aşılması” konusunda bir toplantı düzenlemişti. Toplantının davetlileri bilim adamları ve ülkelerin kültür bakanlarıydı. Davete Amerikalıların verdiği cevap çok ilginçti: “Bizim kültür bakanımız yok, onun yerine Clint Eastwood’u gönderebiliriz’!!! Aslında, ünlü aktör, oynadığı filmlerde geçerli olankültürü bize anlatmıştı: Bireyin öne çıktığı, adaletin er geç yerini bulduğu, sonucun önemli olduğu –o sonuca nasıl gidildiğinin pek sorgulanmadığı, saldırgan öğeleri çok bol bir “Vahşi Batı” kültürü.

Konumuz toplum kültürü incelemesi olmadığı için bu aşamada daha ayrıntıya inmeyeceğiz. Bununla birlikte, yukarıda sayılan kültür özelliklerinin büyük çoğunluğunun bugün de Amerikalılar için geçerli olduğunu düşünüyorum. Vahşi Batı!nın kültür öğelerini öyle bir çırpıda atmak hiç de kolay olmamış Amerika‘da. Bir başka deyişle, geçmiş ile kol kola ve aynı zamanda bugünün ve geleceğin değişimini yaşayan bir kavram olarak çıkıyor önümüze. Kültür, değişimi en çok seven ve yaşayan ülke için bile geçmişle olan sıkı bağlarını sürdürmekte. 

“Kurum kültürü” de geçmişi reddetmeyen ama 23 Nisançocukları gibi geleceğe umutla bakan bir kavram. Geçmişini kabul etmeyen bir şirketin ititbarını, dolayısı ile varolmasını sürdürmesi imkansız olsa gerek. Kurum kültür kavramını daha ayrıntılı incelemek için onu tanımlamayı deneyelim isterseniz: Benim rastladığım en iyi kurum kültürü tanımı “Biz işleri burada böyle yaparız”dır. Aşağıdaki örnekleri veren kişi çalıştığı kurumun kültürünü esastan özetlemektedir:

  • Zamanında işe geliriz.
  • İşi bitirmek esastır-ne zaman bittiği çok önemli değildir. 
  • İstediğimizde yöneticilerimize ulaşırız ve gerektiğinde sözlü onay alırız.
  • Atama ve terfi kararlarında yaratıcılık, kendini geliştirme ve ekip çalışması özellikleri öne çıkar.
  • Ziyaretime gelen arkadaşlarım, şirketimin çalışma koşullarının mükemmel olduğunu söylerler. 

Bu özellikler, bize adı geçen kurumun kültürünün temel öğelerinin; işe adanmışlık, sonuç odaklılık, açıklık, ekip çalışması olduğunu, çalışanlara rekabetçi refah düzeyi sağladığını ve bürokrasinin bir engel oluşturmadığını anlatmaktadır. 

Bir de aşağıdaki örnekleri veren kişi ve şirketi hayal edelim:

  • Yıl başından beri giriş çıkışlar imza ile yapılmakta.
  • Mesai bitimi öncesindeki birkaç dakikada resepsiyonun önünde yığılmalar olur.
  • Yöneticilerin yazılı onayı olmadan karar alınmaz.
  • Her yönetici ekibini kendi bölüm hedefleri doğrultusunda yönlendirir.
  • Sonunda üst yönetimin dediği olur.

Kurum Kültürünün Üç Temel Öğesi

Kurum kültürünü daha iyi anlayabilmek için yukarıdaki örnekleri üç ana başlıkta birleştirebiliriz:

Şirket Değerleri: İşimizi yaparken vazgeçemeyeceğimiz ve taviz vermeyeceğimiz ilkelerdir. Şirket değerleri bizi diğer şirketlerden ayıran, faklı kılan ilkelerdir. Değerlerin nasıl uygulandığı şirket kültürünün oluşmasındaki en önemli göstergedir.

Çalşıma Şekli ve Düzeni: Katılımcılığın ve işbirliğinin seviyesi, bürokrasi, yazılı ve sözlü iletişimin şekli/içeriği, fiziki çalışma koşulları.

Kabul Görmüş Uygulamalar: Şirket politika ve yönetmeliklerinin uygulanmasındaki tutarlılık, resmiyet, çalışanlara sağlanan refah düzeyi, statü sembolleri, kıyafet.

Yukarıdaki başlıklar altındaki öğelerin herbirini değiştirmek mümkün. Çok fazla para harcamadan şirketin mobilya ve ışıklandırma düzeni kısa sürede yenilenebilir. Kıyafet yönetmeliğinde rahatlatıcı değişiklikler yapıp ilan etmek anlık bir meseledir. Yazılı iletişimin tümünü elektronik ortama geçirmek, bilgi işlem bölümüne fazla mesai yaptırarak birkaç günde başarılabilir. Katılımcı yönetim tarzının desteklendiğini açıklayan yazı ve konuşmalara hemen başlanabilir. Fakat, kültürün geçmişi ile olan ilişkisine son vermek neredeyse imkansızdır. Eski mobilyalı çalışma günleri, kıyafet kontrolünün yapıldığı zamanlar, imzaların alındığı dökümanlar, ceketlerin iliklendiği resim kareleri ve anılar sohbetlerde sürer gider. Ayrıca, kurum kültürünün değiştirilemeyen öğeleri bir kabus gibi her an gözünüzün önünde kalacaktır: Uygulamada süre gelen tutarsızlıklar, adil olmayan terfi ve atamalar, statü sembollerindeki aşırıya kaçmalar, ve daha niceleri…

Clint Eastwood’un filmlerde, “Vahşi Batı” kültüründen esinlenen davranışları sergileyen kovboy hep başarılı oldu. Şirketlerin başarısı ve sürekliliği de, aldıkları karar ve uygulamaların kurum kültürü tarafından desteklendiği kadardır.

*Danışmanlık yapmakta ve Bilgi Üniversitesi MBA programında “İK Yönetimi” dersini vermektedir

Diğer Makaleler

Yorum Bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmiştir

Son Makaleler

En Çok Yorumlanan

Öne Çıkan Videolar

Hayatın Hakkını Vermek

Hayatın Hakkını Vermek | Prof. Dr. Acar Baltaş | TEDxIzmir

Mesleğimi nasıl seçmeliyim?

Kurumların yönetim felsefesini hayata taşıyan insan ve değişim projeleri üzerine çalışan Prof. Dr. Zuhal Baltaş, mesleğinizi nasıl seçmelisiniz konusu üzerine bilgi veriyor.

Hayalini Yorganına Göre Uzat

Prof. Dr. Acar Baltaş, TEDxAnkara'da yaptığı konuşmada istek ve başarı arasındaki ilişki ile "yatkın olduğumuz şeyleri hayal etmenin" önemini anlatıyor.

Öne Çıkan Kitaplar

Personova Kişilik Envanteri Testi