Bir CEO, yönetim kurulu başkanı, genel müdür, sanatçı, basketbol oyuncusu olup olmamanız hiç fark etmez. Hepimizin bir “akıl hocasına” ve bize geri bildirim verebilecek birilerine ihtiyacı var. Çünkü gelişim, geri bildirim ile tamamlanan bir süreçtir. Bir grup insan var ki işlerini daha iyi yapabilmeleri için onların sistematik geri bildirim almaları belki herkesten daha önemlidir. Çünkü bu insanlar dünyadaki en önemli işlerden birini yapıyorlar. Onlar, öğretmenler!

Öğretmenler diğer öğrenenler gibi sistemli öğretim aldıklarında, uygulama için birçok fırsatları olduğunda ve “hemen, olumlu, düzeltici ve belirli” geri bildirim aldıklarında, yeni davranışlar kazanmakta ve bu davranışları koruyabilmektedir. Böylece onların büyük katkıları ile nesillerin ve toplumların gelişimleri sağlanmaktadır.

Öğretmenlere verilen geri bildirim

Yakın zamana kadar, öğretmenlerin büyük çoğunluğu sadece tek kelimelik geri bildirim alıyordu: “Yeterli”. Eğer tenis hocasının sporcusuna tek söylediği “yeterli olduğu” olsaydı, daha fazla gelişme gösterebilme umudu hiç olmazdı. Kimin en iyi olduğunu nereden bilecekti? Neyi farklı yaptığını nasıl anlayacaktı? Öğretmenlerin performans değerlendirmelerini yeniliyoruz. Peki, onlara çalışmalarını geliştirmeye yardımcı olacak geri bildirimi verebiliyor muyuz?

Maalesef. Öğretmen geri bildirim sistemleri için uluslararası sıralama tabloları yok. Bu nedenle öğrencileri akademik olarak başarılı olan ülkelere ve onların öğretmenlerinin gelişimlerine yardım etmek için ne yaptıklarını dikkatle incelemek gerekir. Uluslararası sınavlarda öğrencilerinin “büyük başarı” göstererek akademik olarak en iyi performansı sergilediği bölgeye bakalım: Çin’in Şangay bölgesi. Onlar tüm tablolarda ve özellikle okumada, matematik ve fen bilimlerinde birinci sıradalar. Şangay’ın inanılmaz başarısının anahtarlarından biri öğretmenlerine gelişimlerinde nasıl yardımcı olduklarıdır. Bunu yaparken genç öğretmenlerin usta öğretmenleri iş başındayken gözlemlemelerini sağlıyorlar. Haftalık çalışma gruplarında öğretmenler bir araya gelip iyi giden şeyler hakkında konuşuyorlar. Her öğretmenin meslektaşlarını gözlemlemesini ve geri bildirim vermesini zorunlu kılıyorlar.

Gerçekte, ülkemizin her yerinde öğrencilerinin olağanüstü kazanımlar sağlamalarına yardımcı olan öğretmenlerimiz var. Eğer günümüzün ortalama öğretmenleri o öğretmenler kadar iyi olabilirlerse, öğrencilerimiz de dünyanın geri kalanının önünde olabilirler. Bu nedenle en iyileri kadar iyi olabilmeleri için tüm öğretmenlerimize yardım edecek bir sisteme ihtiyacımız var.

Bu sistem neye benzerdi?

Etkili Öğretimin Ölçütleri adında bir projede gözetmenlere videolar seyrettirilip sınıftaki öğretmenlerin çeşitli uygulamalardaki performansları analiz ettirildi. Örneğin; öğrencilerine zor sorular mı sordular? Bir fikri anlatmak için çoklu yöntemler mi buldular? Aynı zamanda öğrencilere de benzer soruları olan anketler uygulandı. Öğretmen, öğrencilerinin dersi anlayıp anlamadığını anlayabiliyor mu? Öğrenciler hatalarını düzeltmeyi öğreniyorlar mı?

Ortaya heyecan verici sonuçlar çıktı. İlk olarak, bu gözlemlerde başarılı olan öğretmenlerin öğrenci sonuçları çok daha iyiydi. Böylece doğru sorular sorulduğu anlaşıldı. İkinci olarak, bu programdaki öğretmenler ve öğrencilerden gelen video ve anketlerin, iyileştirme gösterilebilecek belirgin noktalara işaret eden çok yararlı teşhis araçları olarak kullanılması imkânı doğdu.

Geri bildirim, hem yeni edinilmiş, hem de yerleşmiş öğretim davranışlarına ilişkin olmalıdır. Etkili performans geri bildirimi için geri bildirimin doğasına ve zamanına ilişkin boyutları ve geri bildirimi veren kişi oldukça önemlidir. Bu süreç, stajyer öğretmenlik deneyimleri sırasında uygulama ve geri bildirim için pek çok fırsat ve yeterlilik geliştirilmesiyle başlar.

Etkili geri bildirim alan öğretmenin özgüveni, motivasyonu ve performansı yüksek olur. Öğretmenler, aldıkları yapıcı ve geliştirici geri bildirimler aracılığıyla akademik başarılarının artmasını, öğrencilerinin sosyal ve duygusal gelişimleri için sınıfta pozitif bir atmosferin oluşmasını sağlayabilirler. Eğitim fakültelerimizin, öğretmenlerin pedagojik formasyon bilgilerinin gelişimlerine yönelik fırsatlar sunması geri bildirim sürecinin niteliğini sağlayacaktır.

Sonuç

Her meslek sahibi için geri bildirim ve gelişim sistemini oluşturmak kolay olmayabilir. Öğretmenlerin gelişme göstermeleri gereken alanları teşhis etmek başarının sadece yarısıdır. Daha fazlası için onlara, teşhiste saptanan konularda gelişim gösterebilmelerine yönelik gerekli araçları da sağlamamız gerekiyor. Dünyada başarılı örnekleri olan böyle bir geri bildirim uygulamasının hayata geçirilmesi ülkemiz eğitim sistemi için de önemli faydalar sunacaktır. Bu sayede, bütün öğrencilerimizin potansiyellerini ortaya çıkarabilmeleri, başarılı bir kariyer için doğru bir yolda harika bir eğitim-öğretim almaları ve rüyalarını gerçekleştirmeleri sağlanabilir.

Kaynakça:

1. American Psychological Association, Coalition for Psychology in Schools and Education. (2015). Top 20 principles from psychology for preK–12 teaching and learning [İnternet]. Uygun erişim: http://www.apa.org/ed/schools/teaching-learning/top-twenty-principles.aspx
2. Scheeler MC, Ruhl KL, McAfee JK. Providing performance feedback to teachers: a review. Teacher Education and Special Education; 2004.
3. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’ne (OECD) bağlı Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PİSA) verileri.