Robotların ve yapay zekânın insan yerine geçme ihtimali her gün artıyor. Günümüzün dinamik dünyasında, teknolojinin gelişimiyle birlikte özellikle son çağlarda motivasyon iş dünyasında çok önemli bir konsept olmaya başladı. Her gün işimize yansıttığımız performans ve iş hayatının özel hayatla dengesi kritik bir noktadır. Motivasyon ölçümünün gelecek yıllarda daha da artarak ayrı bir iş bölümü olacağı bir döneme giriyoruz. Bu yazıda da motivasyon konusu detaylıca ele alınmaktadır.
Bu yazıda Baltaş ekibinin çeşitli yönleriyle ayrıntılı olarak ele aldığı “motivasyon” konusunun, gelecekte tek başına milyonlarca dolarlık yeni bir iş alanı oluşturma potansiyelini anlatacağım. Günümüzdeki bilimsel gelişmeler; bunları anlayan, doğru işbirlikleri kuran ve girişimde bulunanların, büyük bir iş potansiyeli yaratacakları bir dönemin habercisi.
Son zamanlarda kendinize veya çevrenize bakarsanız günlük hayat içindeki bazı veri ve değişkenler üzerinde takıntılı duruma gelindiğini görürsünüz. Günde attığımız adım sayısı, uyuduğumuz uykunun süresi ve kalitesi, aldığımız ve tükettiğimiz kalorinin niteliği ve niceliği cep telefonlarımız tarafından ve kola takılan saat işlevi de gören cihazlara kaydediliyor. Çok yakında bu listeye daha başka ölçümlerin de ekleneceği muhakkak.
Bireyler kendi hayat kaliteleriyle ilgili bu verileri merakla toplarken, çalışanlarının “hayat kaliteleri” ve bunun işe yansıyan sonuçlarını kurumların merak etmemeleri söz konusu olabilir mi? Bu sorunun cevabını düşünenler, büyük olasılıkla çok güçlü iki duygu arasında kalırlar. Ya “Tabii aslında çok da mantıklı ama nasıl olacak?” gibi bir kabul duygusu ya da “Bu kadarı da fazla, bu özel hayatıma ve mahremiyetime müdahale” yönünde bir rahatsızlık ve tedirginlik duygusu yaşarlar. Bir veri analiz danışmanlık şirketi otuz bir kişinin, 171 bireysel değişkenini on gün boyunca özel ve iş hayatlarında takip etti ve insanların buna benzer iki gruba ayrıldığını saptadı.1 “Yöneticimin benim dün gece kaç saat uyuduğumu bilmesini istemem” diye düşünmek herkesin hakkıdır. Ancak şirketlerin, şimdilik en azından açıkça ve dürüstçe beyan ettikleri amacı, yeni bir tür polislik yapmak olmadığı yönünde. Esas amaç, çalışanlarının tam iyilik halinden (well-being) emin olmak ve gerçekçi bir iş-özel yaşam dengesi (work-life balance) kurmaları konusunda onlara yardımcı olmak. (Financial Times’in bir hafta boyunca konu üzerine yaptığı araştırmayı özetleyen videoyu kendinize sekiz dakika ayırdığınız bir arada aşağıdaki bağlantıyı ziyaret ederek izleyebilirsiniz.)
Giyilebilir teknolojiden ölçülebilir motivasyona
Günümüzde teknoloji sayesinde herşeyi daha yakından ve daha doğru ölçebiliyoruz. Bireylerin motivasyon ölçümlerinde en büyük eksiklerin başında gelen, güvenilir ve gerçeği yansıtan fizyolojik verilerin edinilmesi ve kaydedilmesi son derece kolaylaşmış durumda. Giyilebilir teknolojiler ve dijital uygulamalar bunu ileri derecede kolaylaştırıyor. Teknoloji hiç şüphesiz bu yollarla yakın gelecekte çalışan verimliliğini ve motivasyonunu giderek daha hassas şekilde ölçecek. Şirketlerin bu konuya ilgi duyacakları ve yatırım yapacakları konusunda kimsenin kuşkusu yok. Tek soru bunun zamanı ve düzeyinin ne olacağı. Günümüzde bu konuya yatırım yapan şirketler var. Görüşümüz önümüzdeki 5-10 yıl içinde bu tür verilerin kurumlar tarafından toplanmasının olağan kabul edileceği yönünde.
Bazı tahminlere göre, bugün insanlar tarafından yapılan işlerde 2025 yılına kadar yüzde 25-50 oranında otomasyona geçilecek.2 Gartner’in öngörüsüne göre 2025 yılında, bugünün işlerinin üçte biri çeşitli yazılımlar (software), robotlar ve ya akıllı araçlar tarafından yapılacak.3 Bu gelişmeler ilk akla geldiği gibi, fabrika ürettim hattında çalışanların yerlerini bütünüyle robotlara veya otomatik sistemlere bırakmalarının ötesinde bir durumu işaret ediyor. Bu gelişme “ama bu insan beyni gerektiriyor, elle yapılan bir iş değil” denilen ofis işleri için de geçerli olacak. Örneğin, insanların verilerden edindiği bilgiyi analiz edip, onu hayata geçirmeyi gerektiren işlerden biri olan bankacılık, dönüşümün ilk yaşanacağı alanlardan biri olacaktır.
Ray Kurzweil, gelecekte yer alacak teknolojileri daha henüz doğmamışken öngören ve bunu defalarca başarıyla yapan bir kişi olduğu için dünyanın en değerli fütüristlerinden biri olarak kabul edilir. Kurzweil’ın 2005’teki beklentilerine göre, 2029 yılında robotlar, insanlarla eşit zeka seviyesine ulaşacak ve 2045 yılına kadar da bilgisayarlar insan zekasından milyarlarca kat daha kuvvetli olacaklar. 4
Ağustos ayının başında, Microsoft’un geliştirdiği bir yapay zeka (artificial intelligence) yazılımı birçok karikatürü mizah etkileri açısından değerlendirdi. Bu çalışmada yapay zekanın, esprilerin komiklik derecesini yüzde 55.8 oranında doğru tespit ettiği görüldü.5
Ofis işleri tam olarak robotlara devredilinceye kadar, kurumlar çalışanlarından en üst düzeyde verim almak için, onların enerji ve potansiyellerini işe yansıtmalarını bekleyeceklerdir. Yöneticiler çalışanlarını değerlendirirken veya onlar arasında bir tercih yapmaları gerektiğinde, kararlarını fizyolojik verilere ve bilimsel temelleri olan motivasyon ölçütlerine bakarak verecekleri günlerden uzak olmadığımızı düşünüyoruz. Bu noktada kritik soru, bireyin motivasyonunun şu an var olan ve yakın gelecekte ortaya çıkacak bilimsel olanaklarla, gerçekçi ve bilimsel açıdan geçerli bir şekilde nasıl ölçülebileceğidir? Bunu çözen ve rafine ederek hayata geçirenlerin bu alanda büyük bir iş potansiyeli yaşatacağına inanıyoruz.
Sonuç
Dünyanın gittiği yön ve hayatın gerçekleri, kişisel olarak her birimizin, her gün işimizeyansıttığımız performans düzeyimizin giderek kritik ve kendi adımıza hayati bir hale geldiğini göstermektedir. “Motivasyon” değişkenlerinin ölçülmesi günlük performansımızı ne ölçüde yüksek bir motivasyonla gerçekleştirildiğini ortaya koyacaktır. Bu verilerin ve performansın değerlendirilmesi, yakın gelecekte iş dünyasında çalışan ve işveren arasındaki ilişkileri bütünüyle değiştirecektir. Bir şirkette hangi bölümlerin ve ya hangi bireylerin işlerinin ilk aşamada otomatik ve “vicdansız” robotlar veya yapay zeka yazılımları tarafından yapılacağı büyük oranda bu verilerle karara bağlanacaktır. Bugün çok az kişi çalışan hakları ve sendika ilişkilerinin yeniden tanımlanacağı bir döneme girmek üzere olduğumuzun farkındadır.
Kaynakça:
- O’Connor S. Wearables at work: the new frontier of employee surveillance [İnternet]. Uygun erişim: http://www.ft.com/cms/s/2/d7eee768-0b65-11e5-994d-00144feabdc0.html#axzz3ihYUxRLb
- Will robots take YOUR job? Study says machines will do 25% of US jobs that can be automated by 2025 [İnternet]. Uygun erişim: http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2946704/Cheaper-robots-replace-factory-workers-study.html
- BARAJAS J. SMART ROBOTS WİLL TAKE OVER A THİRD OF JOBS BY 2025, GARTNER SAYS [İNTERNET]. UYGUN ERİŞİM: HTTP://WWW.PBS.ORG/NEWSHOUR/RUNDOWN/SMART-ROBOTS-WİLL-TAKE-THİRD-JOBS-2025-GARTNER-SAYS/
- Ghose T. Intelligent robots will overtake humans by 2100, experts say [İnternet]. Uygun erişim: http://www.livescience.com/29379-intelligent-robots-will-overtake-humans.html
- Higginbotham S. Microsoft has created an AI that can spot a joke … in a New Yorker cartoon[İnternet]. Uygun erişim: http://fortune.com/2015/08/10/ai-new-yorker/
Yorum Bırakın
E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmiştir