İşe alım süreçlerinde, yöneticilerle veya İnsan Kaynakları sorumluları ile görüştüğümüzde, adayın pozisyonu her ne olursa olsun, yani pozisyondan bağımsız olarak en çok liderlikve duygusal zeka özelliklerinin aranmakta olduğunu fark ettik. Hemen herkes, çalışanlarından ya da adaylarından lider olmaları ve gelişmiş duygusal zekaya sahip olmalarını beklemektedir.

Liderliğin ve duygusal zekanın doğuştan gelen bir özellik olmadığını hepimiz biliyoruz. Her ikisi de genetik bir yatkınlık gerektirse de üzerinde oldukça çalışılması gereken bir dizi davranış kalıplarını içermektedir.

Peki, kişinin lider ruhlu ve/ya duygusal zekasının yüksek olup olmadığını nasıl anlayacağız. Kişiliğin genetik yapısı bize bu iki konuda oldukça kapsamlı bir bilgi vermektedir. Aşağıda bu kavramların tanımları ve davranış özellikleri ile birlikte hangi kişilik özelliği ile eşleştirildiğini bulacaksınız. 

Duygusal zeka veya yaygın İngilizce ifade edilişiyle EQ (Emotional Quotient), bir insanın kendisine veya başkalarına ait duyguları anlama, sezme, yönetme ve yönlendirme becerisinin ölçümünü tanımlamaktadır. Duygusal zeka, 1995’ten bu yana işletme literatürüne girmiş ve önemi giderek artmıştır. Başlangıçta “duygusallık”la karıştırılan ve biraz da küçümsenen duygusal zekâ, bugün meslek basamaklarında yükselmenin vazgeçilmez parçası olarak görülmektedir.

Duygusal zeka davranışlarına baktığımızda aşağıdaki özellikler göze çarpmaktadır. 

• Kendi duygularını anlamak ve isimlendirmek,
• Başkalarının duygularını anlamak (empati), 
• Olumsuz duyguları denetleyebilmek, 
• Çevresindekilerin olumsuz duygularını yönetebilmek, 
• Emir verme yetkisine sahip olmadığı insanlara iş yaptırabilmek, 
• Çatışma durumlarında uzlaşabilmek

Duygusal zekanın değerlendirilebileceği kişilik özellikleri

Ortalama üstü iç uyum: Duygusal zeka, kişinin sahip olduğu olumsuz duygularını kontrol edebilmesini, çabuk kaygılanmamasını, eleştiriyi kişisel almamasını, insanları paniğe sevk etmeden, kararlı ve sakin durmasını gerektirmektedir.

Başlangıçta “duygusallık”la karıştırılan ve biraz da küçümsenen duygusal zekâ, bugün meslek basamaklarında yükselmenin vazgeçilmez parçası olarak görülmektedir.

Ortalama sosyallik:Duygusal zekası yüksek olan kişiler, ilişki kurmaktan hoşlanan, gerektiğinde dinleyebilen ve karşı tarafın duygularını anlayabilen, hatta onun da duygularını kontrol edebilen kişilerdir. 

Yüksek uzlaşılabilirlik: Duygusal zeka, karşı tarafın hissettiklerine karşı duyarlı olmayı ve çatışmamayı beraberinde getirmektedir. İlişkiye önem vermek, insanları kırmadan onlarla ilişki kurmak duygusal zekanın önemli göstergelerindendir. 

Literatüre baktığımızda liderliğin iki ayrı tanımı bulunmakta, birincisi kurum içerisindeki konumu, ikincisi ise işi sahiplenme ve sürdürmekte gösterilen performansı tanımlamaktadır. İşe alımlarda ve terfilerde özellikle ikinci tanım önem kazanmaktadır. Son dönemde herkesin ansiklopedisi konumuna gelen wikipedia’dan liderliğe baktığımızda; topluma yarar sağlayan değişimi yönetmek için, sorumluluğu, sezgi, zeka ve bilgiye dayalı karar ve uygulamalarla taşıyan kişi olarak tanımlanmıştır. Bizim tanımımız açısından ise, lider sonucu değiştiren kişidir. 

Liderliğin çok farklı ve çok çeşitli davranışları vardır. Hepsinin temeline baktığımızda;

• Tutarlılık ve dürüstlük, 
• Karar ve kararlılık, 
• Yeterlilik, 
• Vizyon sahibi olmak ön plana çıkan özelliklerdir. 

Liderliğin değerlendirilebileceği kişilik özellikleri

Ortalama üstü iç uyum: Liderin kendine güvenmesi, kolay karar vermesi ve verdiği kararların arkasında durması beklenmektedir. Liderlin kendini eleştirebilmesi, hatta eleştiriyi çevresinden talep etmesi beklenmekle birlikte eleştiriyi kişiselleştirmemesi de gerekir. 

Yüksek hırs: Liderin sorumluluk almaya ve başarılı olmaya istekli olması beklenir. Risk alabilmesi ve sonuca odaklanması en önemli özeliklerdendir. Vizyonu ve stratejiyi hayata geçirmeye isteği ve enerjisi olması gerekir. 

Ortalama üstü tedbirlilik: Liderin verdiği sözlerin arkasında durması ve kurum kural ve normlarına uyması beklenir. Risk alırken, riski hesaplayabilmesi ve kurumu ya da çalışanları tehlikeye atacak bir karar almaması beklenmektedir.

Yüksek yeniliğe açıklık: Liderin vizyonunu geliştirmeye duyduğu istek ve yeni teknolojik gelişmeleri hayata geçirmesi başarılı olmasını sağlayan özelliklerdendir. 

Bütün bu özelliklere baktığımızda duygusal zekası yüksek bir lider olmak genetik açıdan kolaylıkla oluşabilen bir özellik değildir. Bu özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayacak eğitim, koçluk ve yönlendirme ile çalışmayı gerektirmektedir.