20. yüzyıl başlarına kadar daha çok edebiyatçıların ilgi alanına giren iletişim, bugün bir disiplin olarak sürekli genişleyen kapsamı, derinliği ve çeşitliliğiyle en çok ilgi çeken konuların başında geliyor. Bu alandaki gelişime kısaca bir göz atalım:

İlk yıllar (1900–1950): Hitabetin Yükselişi

İletişimin hitabet sanatıyla bir tutulduğu dönemde edebiyatçılar hitabet ustalarını küçümsüyorlardı. Buna karşı örgütlenen hitabet hocaları seslerini duyurdular ve üniversitelere yerleştiler. 1935 yılına gelindiğinde 200 den fazla ABD üniversitesinde topluluk önünde konuşma departmanı açılmıştı. Aristo’nun hitabet ilkeleri hala geçerliliğini koruyordu. 

İletişim ve Sosyal Bilimler (1930–1960): Medya Etkileri

Uzak diyarlarda patlak veren savaşın yarattığı kamuoyunu bilgilendirme, etkileme ve destek kazanma ihtiyacı, kitle haberleşme araçlarını öne çıkardı. Bir çok saygın sosyal bilimci kitlesel iletişimin etkinliğini sağlamak için Washington’la işbirliği yaptı. İletişimde 5N1 K ilkesinin yaratıcısı H. Lasswell, grup dinamiklerinin babası K. Lewin, siyasal iletişim ve pazarlamada duygu etkisinin öncüsü P. Lazarsfeld, iletişimde inandırıcılığın sözcüsü C. Hovland bu dönemin öncüleriydi. Bir çok iletişimci tarafından alanın gerçek kurucusu sayılan isim ise, ilk deneysel iletişimcileri yetiştirerek hitabetçilerle ilişkiyi kesen Wilbur Schramm olmuştur.

Deneysel Devrim (1950–1970): İletişim Laboratuarda

Bu dönem, iletişim disiplini içinde köklü bir değişimin başlangıcıdır. Üniversitelerin sunuş departmanları artık sosyal bilimler eğitimi almış genç kuşağı ikna edemiyordu. İletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve Shannon ve Weaver’ın doğrusal iletişim modeli alandaki gelişimi hızlandırdı. 1960’ta ilk iletişim ders kitabını yazan D. Berlo’nun “Verici-Mesaj-Ortam-Alıcı” modeli, ortak bir dil ve standart bir bakış açısı sağladı.

Çalkantılı Altmışlar (1960–1970): İnsanlar arası İletişim

İnsan hakları tartışmaları, Vietnam Savaşı protestoları, üniversite işgalleri, hippi hareketi, cinsel devrim derken, ilgi odağı kitle iletişiminden bireyler arası iletişime kaydı. Beden dili, güven, kendini açma, çatışma çözme ve benzer konular hızla gündeme geldi. Açık ve dürüst bir iletişim önem kazandı, iletişim engelleri sorgulandı. Ne söylendiğinden çok nasıl söylendiği ve etkileri öne çıktı; içerikten çok ilişkiye yönelindi.

Yeni Hitabet (1965–1980)

Bu arada hitabet bir dönüşüm geçiriyor, toplumsal kışkırtma yöntemleri ve sözsüz iletişimin etkileri inceleniyordu. McLuhan’ın etkisiyle kitle iletişim araçlarının pop kültürü nasıl şekillendirdiği görüldü. Ayrıca “eleştirel kuramcılar” olarak bilinen bir grup Avrupalı düşünür, medyanın toplumsal değerleri oluşturmadaki rolüne dikkat çekiyor, nesnel bilim yaptıklarını iddia eden Amerikalıları eleştiriyorlardı.

Evrensel bir Model Arayışı (1970–1980)

İletişim alanı alt dallara bölünmüştü. Topluluk önünde konuşma uzmanları konuşma kaygısı, grup dinamikleri uzmanları liderlik tarzları, kitle iletişimciler TV’de şiddet, ikna araştırmacıları kaynağın inandırıcılığı, insanlar arası iletişim uzmanları da kendini açma, özdeğer, güven, çatışma çözme gibi konulara odaklanmıştı.

Alanda Zenginlik (1980–Bugüne)

İletişim bölümleri bugün dünya üniversitelerinin göz bebeği. Kurumsal iletişim, liderlik, müzakere, reklamcılık ve halkla ilişkiler gibi yeni alanlar büyümeyi özendiriyor. Güncel iletişim araştırmalarında göze çarpan yeni akımlar ise şöyle:

1. Güç dengesizliklerine dikkat çeken kültürel çalışmalar ve feminist eleştiriler
   
2. Etnografik yöntemlerle, örneğin TV mesajlarının izleyenler tarafından nasıl yorumlandığına odaklanma
   
3. İletişim davranışına yön veren bilişsel süreçler ve zihinsel yapıları modelleyerek “kara kutu”ya ulaşma çabaları
   
4. Aşk, arkadaşlık ve aile ilişkileri üzerinde yoğunlaşan çalışmalar 

Kaynak:

1. Griffin, Em. (1997) A First Look at Communication Theory, McGraw-Hill, Inc. 3. baskı,
2. www.afirstlook.com