Son yıllarda Kuratko, Reynolds, Bygrave ve Autio nin çalışmalarında girişimcilik işe alma, ekonomik büyüme ve teknolojik gelişimde başlıca kaynak olarak gösterilmektedir. Bu nedenle, söz konusu alanda yazılmış yüksek sayıda kitap olması ve bunların sayısının her geçen gün hızla artması hiç şaşırtıcı değildir. Ancak tüm bu gelişime rağmen girişimcilik alanında yürütülen akademik çalışmalar uzun yıllar hayal kırıklığı yaratmıştır. Girişimcilik psikolojisi alanı da bu hayal kırıklığından payını almıştır. Girişimciliğin hangi alanları kapsadığı ile ilgili ortaya konan çeşitli görüşler olmasına rağmen literatürde 4 ana tema öne çıkar,. Bunlar yenilikçilik, fırsatları tanıma ve kullanma ve değer yaratmadır.
Son yıllarda Kuratko1; Reynolds, Bygrave ve Autio2 nin çalışmalarında girişimcilik işe alma, ekonomik büyüme ve teknolojik gelişimde başlıca kaynak olarak gösterilmektedir. Bu nedenle, söz konusu alanda yazılmış yüksek sayıda kitap olması ve bunların sayısının her geçen gün hızla artması hiç şaşırtıcı değildir. Ancak tüm bu gelişime rağmen girişimcilik alanında yürütülen akademik çalışmalar uzun yıllar hayal kırıklığı yaratmıştır. Girişimcilik psikolojisi alanı da bu hayal kırıklığından payını almıştır.
Yaklaşık 40 yıllık araştırmalara ve bu alanda yürütülen yüzlerce çalışmaya rağmen, girişimcilik söz konusu olduğunda araştırmacılar arasında psikolojik yapıların bir fayda sağlayıp sağlamayacağı ile ilgili anlaşmazlıkların süregeldiği görülmektedir (Hisrich ve diğerleri, 2007)3. Baum, Frese ve Baron (2007)4 girişimcilik alanındaki başlıca gelişmelerle ilgili son değerlendirme çalışmalarında sözü edilen anlaşmazlık konusuna dikkat çekmiş ve “Başarılı girişimcilikte rol oynayan psikolojik faktörler ve ilişkiler net değildir” tespitinde bulunmuşlardır. Bu tespit ile ilgili bir dizi açıklama ortaya atılmasına rağmen girişimcilik üzerine geliştirilen teorilerde uzlaşılmış bir teorik çerçevenin olmaması bir problem olarak öne çıkar.
Şaşırtıcı olan, girişimcilik konusuna duyulan ilginin artmasına rağmen, literatürde girişimciliğin tanımı ile ilgili bir görüş birliğine raslanmamaktadır. Geçmişte araştırmacılar girişimciliği iş yaratmak olarak ele almışlardır ve bunun sonucunda odaklanılan alan iş kuran kişilerin psikolojisi olmuştur. Ancak, birçok araştırmacı girişimcilik için iş kurma ve iş imkanı yaratmaya odaklanmanın girişimcilik kavramını daralttığını ve bağlamından çıkarttığını ifade etmektedirler. Girişimciliğin hangi alanları kapsadığı ile ilgili ortaya konan çeşitli görüşler olmasına rağmen literatürde 4 ana tema öne çıkar;. Bunlar yenilikçilik, fırsatları tanıma ve kullanma ve değer yaratmadır (Morris, Kuratko, & Covin, 2007; Shane & Venkataraman, 2000)5,6.
Eğer girişimciliğin temel ilkesi olarak yenilikçilik, yeni fırsatların peşinden koşma ve değer yaratmak ele alınırsa, kurum içinde ve dışında bu davranışları gösterme eğilimi yüksek olan kişileri belirlemeye odaklanmak büyük önem kazanır. Bugün kurumlar artan bir hızla kendilerini değiştirmek zorundadırlar. Çünkü yeni kurulan rekabetçi işletmelerin sayısındaki artış, yeni ürün ve hizmetlerin pazara girme hızı değişimi kaçınılmaz kılmaktadır. Modern bir kurum değişmeden ayakta kalamamakta ve geleneksel modellere güven duyamamaktadır çünkü geleneksel iş yapma biçimleri ve kuralları artık geçerli değildir. Ancak girişimcilik anlayışı sadece yapısal ve işlevsel değişiklikleri değil aynı zamanda da çalışanların değişimini gerekli kılar. Girişimci liderleri ve çalışanları seçmek ve sahip oldukları eğilimlerini ortaya koymalarına olanak vermek günümüz rekabetinin beklediği bir strateji anlayışıdır. Ancak, çok az sayıda kurum sistematik olarak bu yaklaşımı başarabilmektedir. Bunun sebebi kurumların kişileri seçmekte olduğu kadar olanak yaratmakta da başarısız olmalarıdır.
Bu başarısızlığın başlıca nedeni girişimcilik potansiyelini değerlendirmek üzere teorik ve deneysel açılardan kabul görmüş yöntemlerin yetersiz olmasıdır. Girişimci bireyleri tanımlama ile ilgili çok az sayıda kabul görmüş ölçüt mevcuttur ve bunlar da ekonominin ispatlanmamış “in-house” veya “arm-chair” olarak adlandırılan teorilerine dayanmaktadır. Hatta bazıları kurumun kendi deneyimlerine dayalı bulgularının ötesine geçememiş ve onaylanmamıştır. Geçmişte yapılan araştırmaların girişimcileri belirlemede bilgilendirici olmaması; kısıtlayıcı bir şekilde girişimciliğin sadece iş yaratmak olarak ele alınmasına bağlıdır.
Bu önemli konuyu ele alırken, kendi araştırmamızın odağı öncelikle girişimcilik potansiyelini tanımlama yöntemini geliştirmek üzerine oldu. Bunu gerçekleştirmek için birkaç yıl testin oluşturulması ve geçerliğinin onaylanması için çalışmalarda bulunduk. Bu çalışmalar Girişimcilik Eğilimleri ve Becerileri Ölçeği (META; Ahmetoglu & Chamorro-Premuzic, 2010)7 diye adlandırdığımız psikometrik envanterin gelişimi ile sonuçlandı. META girişimci bireyleri, bir başka deyişle başkalarına oranla daha sık ve daha etkin bir şekilde girişimci faaliyetlerde bulunacak kişileri tanımlama amacıyla tasarlandı.
Bu ölçeğin geçerliği için 12 geniş çaplı araştırma yürüttük. Altı binin üzerindeki katılımcı (yöneticiler, çalışanlar ve iş kurmuş müteşebbisler de dahil) test edildi. Sonuçlar META’nın iyi psikometrik özelliklere sahip olduğunu ve teorik olarak anlamlı bir şekilde diğer kişilik yapılarıyla ilişkili olduğunu gösterdi. Hatta META’nın girişimcilik faaliyeti ile ilgili kilit göstergeleri, kullanılmakta olan psikolojik yapılardan ve demografik değişkenlerden daha iyi ön görebildiği kanıtlandı. Kurum içi girişimcilik, sosyal girişimcilik, gelir oluşturma, yeni ürün ve hizmet inovasyonu, yeni kurulan işletmelerin sayısı, halen faaliyette bulunan işletmelerin sayısı, kar ve çalışanların sayısı gibi konularda META; IQ, Beş Faktör Modeli, yaratıcılık, mesleki ilgi alanları( Holland’s RIASEC), kişiliğin karanlık yüzü, yaş, cinsiyet ve sosyo-ekonomik statü gibi özelliklerden daha iyi öngörebilmektedir.
Girişimcilik psikolojisi ile ilgili mevcut bilgi boşluklarını düşündüğümüzde, elde edilen sonuçlar birkaç önemli etkiye sahiptir. Birincisi çalışan seçimi ile ilgidir. “Girişimci” davranış aracılığıyla rekabet avantajlarını artırmak isteyen kurumlar yüksek girişimcilik potansiyeline sahip bireyleri seçmeyi tercih edebilirler. Girişimcilik özelliğine sahip olan bireyleri işe alan büyük kurumların pazarlarında rekabet avantajı elde ettiklerini ve bu avantajı sürdürme eğilimi gösterdiklerini ortaya koyan araştırmalar her geçen gün artmaktadır. İkincisi, girişimciliği ve yatırım oluşumunu destekleyen devlet kurumları META yı uygun adayların tanımlanması ile ilgili kararları kolaylaştırmak üzere kullanmak isteyebilirler. Üçüncü olarak, girişimci heyecanın ve düşünme biçiminin faydalı veya gerekli olduğu pozisyonlara bireyleri terfi ettirirken kullanılabilir.
Sonuç
Girişimcilik potansiyeline sahip olan kişiler, kurumlarda girişimciliği geliştirmek üzere ihtiyaç duyulan başarı için tek başına yeterli değildir. Sektörler süreçlerini ve işlevlerini yapılandırarak bu potansiyelin açıkça gösterilmesine ve ifade edilmesine izin vermelidir. Diğer taraftan, yeni gelişmekte olan pazar ekonomisinin doğasına bakıldığında, yakın zamanda bu yaklaşımla oluşturulan şirket stratejisi ayakta kalabilmek ve sürdürülebilen büyümeyi gerçekleştirmek için şart olacaktır. Bu nedenle, hem yapısal projeler hem de insan kaynakları projeleri bu düşünce ile hareket ederek kendilerine yön vermelidirler. Morris ve diğerlerinin söylediği gibi: “Gelecek hayal edebilenlere, inananlara ve girişimcilikte mükemmelliğin peşini bırakmayanlara aittir!”
Kaynak
- Kuratko, D F. Entrepreneurship education: emerging trends and challenges for the 21st century. Coleman White Paper Series; 2003.Kuratko, D F. Entrepreneurship education: emerging trends and challenges for the 21st century. Coleman White Paper Series; 2003.
- Reynolds, P D, Bygrave, W D, Autio, E. Global Entrepreneurship Monitor 2003. Executive Report. Londra, UK, ve Kansas, MO: Babson College/Ewing Marion Kauffman Foundation, London Business School; 2004.Reynolds, P D, Bygrave, W D, Autio, E. Global Entrepreneurship Monitor 2003. Executive Report. Londra, UK, ve Kansas, MO: Babson College/Ewing Marion Kauffman Foundation, London Business School; 2004.
- Hisrich, R D, Peters, M P, Shepherd D A. Entrepreneurship. Singapur: McGraw-Hill Education; 2007.Hisrich, R D, Peters, M P, Shepherd D A. Entrepreneurship. Singapur: McGraw-Hill Education; 2007.
- Baum, J R, Frese, M, Baron, R A. The psychology of entrepreneurship. UK: Routledge, 2007.Baum, J R, Frese, M, Baron, R A. The psychology of entrepreneurship. UK: Routledge, 2007.
- Morris, M H, Kuratko D F, Covin J G. Corporate Entrepreneurship & Innovation. South-Western College Pub; 2007.Morris, M H, Kuratko D F, Covin J G. Corporate Entrepreneurship & Innovation. South-Western College Pub; 2007.
- Shane, S, Venkataraman, S. The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review, 2000; 25 (1): 217 – 226.Shane, S, Venkataraman, S. The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review, 2000; 25 (1): 217 – 226.
- Ahmetoglu, G, Chamorro-Premizuc, T. The entrepreneurial individual: a new framework and construct for entrepreneurship research and practice [Doktora tezi]. Londra: Goldsmiths Üniversitesi; 2007.Ahmetoglu, G, Chamorro-Premizuc, T. The entrepreneurial individual: a new framework and construct for entrepreneurship research and practice [Doktora tezi]. Londra: Goldsmiths Üniversitesi; 2007.
Yorum Bırakın
E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmiştir