İşe alım görüşmesi iki yönlü bilgi alışverişinden oluşmaktadır. Görüşme yapan kişi adaya potansiyel bir çalışan olarak niteliklerini, yetkinliklerini ve kişilik özelliklerini aktarabileceği sorular sorarak, adayı anlamaya, adayı gerçek anlamda tanımaya çalışmaktadır. Diğer taraftan aday ise potansiyel bir çalışan olarak yapılacak işin nitelikleri, kurumla ve/ya ekiple çalışıp çalışamayacağını, firmanın faaliyetleri ve hedefleri, sağlayacağı hak ve sorumlulukları hakkında daha fazla bilgi toplamaktadır.

Bu bilgi toplama sürecinde hem görüşmeyi yapan kişinin hem de adayın dikkat etmesi gereken bazı görgü kuralları vardır.

Görüşme öncesi

İşveren tarafından, adayın 2-3 gün önce görüşmeye davet edilmesi ve görüşmeler için ne kadar süre ayırmaları gerektiği bilgisini vermek, kendi zaman çizelgesini önceden belirleyebilmesini ve adayın çalıştığı kurumdan gerekli izinleri alabilmesini kolaylaştırmaktadır. Görüşme yapan kişi tarafından ortamın görüşmeye uygun bir şekilde düzenlenmesi, koltuk ve masa düzeninin doğru belirlenmesi, ortamın düzenli olarak havalandırılması ve özellikle dikkati dağıtacak unsurların uzaklaştırılması adaya gösterilen özenin belirtisidir. Adayın ismini öğrenmek ve adayla ilgili ön bilgileri verecek olan özgeçmişin incelenmesi ve bunun adaya hissettirilmesi adaya önemsendiğini düşündürmektedir. Görüşme sırasında özgeçmişin adayın önünde ilk kez incelenmesi uygun değildir. 

Görüşmede bırakmak istenilen izlenime uygun giyinmesi gerekmektedir. Aşırı makyaj, abartılı aksesuar, koku ve dekolte kıyafetlerden uzak durulmalıdır. Görüşmeyi yapan kişi kurumu en iyi şekilde temsil edecek kıyafetleri tercih etmelidir. 

Görüşme sırasında 

Görüşme yapan kişilerin adayı çok bekletmesi, görüşme organizasyonu için odayı ayırtmaması, önceden belirlenen saatte görüşmeye almaması kurumla ilgili olumsuz bir algı yaratılmasına neden olmaktadır. Vaktinde. Adayın uygun olmadığının ortaya çıktığı durumlarda dahi önceden belirtilmiş sürecin tamamlanması ve/veya uygun bir süre görüşmenin sürdürülmesi, adayın haksızlığa uğradığını hissetmesini engeller.

Adaya görüşmeye geldiği ve size zaman ayırdığı için teşekkür edilmeli ve görüşmeyi yapacak olan kişi kendini tanıtmalıdır. Sürecin nasıl işleyeceği, aşamaları ve süresi ile ilgili adaya açık bilgi verilmelidir. Adayın gergin olabileceği de göz önünde bulundurularak, görüşmeye başlamadan evvel bir içecek ikram edilmesi ve bulunulan ortamda adayın içebileceği su bulundurulması gerekmektedir. Adaya bir şey ikram etmeden, görüşmeyi yapanın bir şey yemesi veya içmesi uygun değildir.

Görüşmeyi yapan kişinin adayı ayakta karşılaması ve görüşme bittikten sonra ayağa kalkarak adaya teşekkür etmesi gerekmektedir. Kişilerin hafif bir gülümseme ve kendine güvenli bir el sıkmayla birbirlerini karşılaması önemlidir. Karşısındakine sadece parmaklarının ucunu vererek el sıkma biçimi her iki taraf için de kaçınılması gereken bir yöntemdir. 

Görüşme sırasında göz kontağı kurmak ve görüşmeyi yapan kişinin adayla işbirliği sağlayabilmesi amacıyla, aralarında 90 derecelik bir açı oluşturacak şekilde oturması gerekmektedir. Başın ve bedenin dik olması, kolların birbirine kavuşturulmadan düz bırakılması, bacakların birbirine yakın tutularak oturulması dikkat edilmesi gereken özelliklerdir. 

Görüşmeyi yapan kişinin, adayın söylediklerini başıyla onaylaması, yumuşak bir yüz ifadeye sahip olmak, yargılayıcı değil destekleyici bir duruş içinde olmak adayın kendisini daha iyi ifade etmesine imkân verecektir. 

Görüşmeyi yapan kişilerin adayı iyi değerlendirebilmesi için adayın söylediklerini dinlemesi, neler yaptığını izlemesi, anlatılanlarla işin gerekleri arasındaki ilişkiyi kurabilmesi için bütün dikkatini adaya yöneltmesi gerekmektedir. Adayı dinlemektense, bir sonraki soruyu düşünmek ve/ya dikkat dağınıklığı yaratacak uygulamaların (telefon, kalabalık bir oda, bilgisayar vb.) yakınında olmak, görüşmeyi yapan kişinin düştüğü en önemli hatalardan biridir. Özellikle görüşme sırasında cep telefonuyla ilgilenmemek, aday konuşurken mesaj kontrol etmemek önem taşımaktadır. Telefonları görüşmeye girmeden önce tamamıyla kapatmak gösterilen özeni yansıtır. Görüşmeyi yapanın sorumluluğu dinlemek ve yönetmektir. 

Görüşme sırasında kişiler birbirlerine ilk isimleriyle hitap etmemeli ve resmi bir iletişim dili kullanmalıdırlar. Görüşmeyi yapan kişi adayın yetkinliği ve kişiliğiyle ilgili onu aşağılayacağı ve küçümseyici ifadelerden uzak durmalıdır. Adaya “sen” diye hitap etmemelidir. Görüşme birden fazla kişi tarafından gerçekleştiriliyorsa, kişilerin ara sıra görüşmeye girip, çıkması veya kendi aralarında konuşmamaları gerekmektedir.

Sorulacak sorular ve konuşma konuları

Görüşmeyi yapan kişi nazik ve hazırlıklı olsa dahi bazı sorular kötü niyetli olarak algılanabilmektedir. Sorulan soruların iş ve pozisyonun gerekliliklerini yerine getirme potansiyeli ile ilgili olması önem taşımaktadır. Buna hizmet etmeyen ırk, din, cinsiyet, ulusal köke, kişinin özel hayatı ve engellilik ile ilgili sorular sorulmamalıdır. Pozisyon ile ilgisi olamayan, kişinin özeline ait alana girmemeye özen gösterilmelidir. Bu kimi durumlarda ayrımcılık yapıldığına dair bir intiba oluşmasına veya kişinin bunu kendi özeline bir saldırı olarak algılamasına neden olabilir. Diğer adaylarla gerçekleştirilen görüşmelerle ilgili olarak kati suretle bilgi paylaşılmamalıdır.

Görüşme sonrası 

Görüşme yapan kişinin adaya kurum,pozisyon, sürecin nasıl gelişeceği ve ne zaman sonlanacağı ve olumlu ya da olumsuz sonuçların nasıl paylaşılacağı ile ilgili doğru ve net bilgi vermek adayın kafasındaki soru işaretlerini giderecektir. 

Adayın olumlu olması durumunda, mutlaka haber verilmektedir. En önemli sorun olumsuz adaylarda veya ertelenen pozisyonlarda adaylara haber verilmesinde yaşanmaktadır. Adaylara cevap verilmesi kurumun itibarı açısından oldukça önemlidir. Olumsuz cevabın verilmesi esnasında, adaya kurumu tercih ettiği için teşekkür edilmeli ve aday kendini değerli hissettirilerek bilgilendirilmelidir. Küçümseyici bir yaklaşımdan uzak durulmalıdır. Görüşmenin hemen ardından veya daha sonra açık ortamlarda aday ile ilgili olumlu veya olumsuz konuşulmaması çok önemlidir.

İş görüşmelerinde adayların en sık yaptığı yanlışlar 

• Kurumun faaliyet alanı, yapılanması, vizyon, misyon ve değerleri ile ilgili bilgi edinmeden hazırlıksız olarak görüşmeye gelmek
• Özgeçmişin eksik veya güncel olmaması ve bunu görüşme esnasında dile getirmek
• Özgeçmişte boy fotoğrafı, ya da düğün, davet gibi ortamlarda çekilmiş olan fotoğraflar kullanmak
• Görüşmeye ebeveynlerle gelmek
• Görüşmedeki saat değişikliği ya da gelip gelmeyeceğiyle ilgili bilgiyi adayın kendisi dışında başka kişiler tarafından verdirmek ya da hiç vermemek
• Görüşmeye çok erken giderek kurumda beklemek
• Diğer adayları görüşmede neler olduğu ile ilgili bilgi almak için sıkıştırmak
• Sorulan soruları dinlememek ve bu sorular çerçevesinde kendisini ifade etmemek
• Özgüven sahibi olmakla, ukalalığı birbirine karıştırmak
• Görüşmeyi yapan kişiye uygun olmayan, kişisel sorular sormak veya tartışmaya girmek, sesini yükseltmek
• Önceden kendilerine belirtilmiş olan sürece uygun zaman ayırmamak
• Görüşme sonrası kısa bir süre sonra cevap almak üzere kurumu aramak ve bir cevap talep etmek
• Görüşmeyi gerçekleştiren kişi süreci sonuçlandırmadan ortamı terk etmek
• Görüşmeden çıkar çıkmaz daha kurumun içindeyken, davranışlarına dikkat etmemek ve telefonla görüşme ile ilgili olarak yakınlarıyla görüşmek

İş Görüşmesinde Adaylar İçin Görgü Kuralları Seçil Varal Kılıçoğlu, Yıldız Holding; İşe Alım Müdürü İş görüşmelerine giderken adayın giyimine gösterdiği özen yaratacağı izlenim için oldukça önemlidir.İş görüşmelerinde giyilecek kıyafetler kurumun yer aldığı sektör, pozisyon ve iş dinamiklerine göre farklı şekillerde olabilir. Bu nedenle benzer şirketlerde çalışanlardan fikir alabilirsiniz. İş görüşmelerine giyimin yaratacağı algının her ne giyilirse giyilsin sizin bir profesyonel olduğunuzu ve yeni bir işe başlamaya hazır olduğunuz gerçeğini vurgulamalıdır. Bu nedenle iş görüşmelerinde her zaman sade, gösterişsiz ve klasik bir görünüş tercih edilmelidir. İletişim her şeyin başı; iş görüşmesi yaptığınız kişiyi gülümseyerek ve kendine güvenli bir el sıkmayla karşılayarak rahat ve kendine güvenen bir imaj sergileyebilirsiniz. Konuşurken doğal olmak ve göz kontağı kurmak genel görüşme performansınız içinde önemli bir yer taşır. Ayrıca görüşme sırasında görüşme yapan kişiye isimle hitap etmekte bir nezaket göstergesidir. Çalışma hayatının yoğun iş temposunda görüşme için ayrılan sınırlı zamanın en etkin kullanımı için adayların görüşmelere zamanında gelmesi çok önemlidir. İş görüşmeleri kimi zaman bir öğle yemeği eşliğinde yapılabilmektedir. Bu gibi bir organizasyonda kolay yenecek bir yemek sipariş ederek, iş görüşmesinde olduğunuzu unutmamak gerekir.İş görüşmeleri adayların geçmiş performans ve deneyimlerinin ölçümlenmeye çalışıldığı en önemli insan kaynakları araçlarından biridir. Bu nedenle adayların görüşmecilerden gelen sorulara kesin ve açık bir dille cevaplamaları, iş deneyimleri ve geçmiş başarılarından bahsederken örnekler vermeye özen göstermeleri gerekmektedir. Kişinin halen çalışmakta olduğu şirketi, yöneticisi ya da geçmiş deneyimleri hakkında kötü ifadeler kullanması da hoş karşılanmamaktadır.