e-Öğrenme uygulamalarında motivasyonu üst düzeyde tutmak için uygulanan yöntemleri şöyle özetleyebiliriz: 

• Öğrenenin programdan elde edeceği kazanımları farklı sunun. Eğitimciler iyi bilir, her programın başında katılımcıya eğitimin hedeflerini açıklamak; eğitim içeriğine düzen kazandırır, eğitimin başarısını ölçmeye yarar ve en önemlisi, katılımcının öğrenme eylemini kendi ihtiyaçlarına göre planlamasına yardımcı olur. Ancak e-öğrenmede, farklı teknikler kullanmak motivasyonu artırıcı rol oynar. Örneğin, eğitimin gerçekleştirmeyi hedeflediği davranışla ilgili bir problem durumu sunun ve katılımcının problemi çözmesini isteyin. Bir örnek olay, canlandırma ya da oyun formatında tasarlanmış hareketli bir öntest, kullanıcının ilgisini çekerek program hedeflerini görmesini sağlayacaktır.
  
• Katılımcıyı riskli bir yaşantıyla karşı karşıya bırakın. Risk, insanların uyanıklık düzeyini en yüksek düzeye çıkarır. Her yaştan insanın büyük zevkle oynadığı oyunlar risk içerir: Oyuncu kazanmakla kaybetmek arasında gidip geldiği sürece oyunun heyecanından kopamaz. Rekabet ortamları öğrenmenin de üst düzeyde olduğu ortamlardır. Bilgisayara karşı kazanmak ve onaylanmak da kişiler için ödüllendiricidir. e-Öğrenmede de kullanıcıları riskli durumlarla karşılaştırmak motivasyonu artırır, geribildirimler öğrenmeyi kolaylaştırır.
  
• Her kullanıcıya uygun içerik sağlayın. Elektronik ortamda öğrenmenin öncelikli amaçlarından biri kişiye özel çözümler sunmaktır. Bazı kişiler kavramları hızlı öğrenirken diğerleri daha yavaş öğrenir ve daha çok örneğe ihtiyaç duyar. Kimileri uzun zaman konsantre olabilir, diğerleri aralıklı çalışır. Bazıları sözel açıklamalarla öğrenir, bazıları çizimlerle, kimileri de uygulayarak. İçeriği bireyselleştirmek için, eğitim yönetim sistemleriyle, kullanıcıları öğrenme sürecinin her aşamasında izlemek, onların öğrenme hızını ve tarzlarını, ek öğrenme araçlarıyla desteklemek gerekir. Öntestler ve ara testlerin sonuçları ile kullanıcının çalışma sürelerinin izlenmesi ve kaydedilmesi sonucunda, ihtiyaca göre metinler, alıştırmalar, video kasetler, CD’ler, problem çözme eğitimleri ya da grup çalışmaları eklenerek, içeriğin kişiye uyarlanması sağlanır.
  
• İçeriği çekici hale getirin. e-Öğrenmede bazen yenilik adına öğrenmeyi desteklemeyen uygulamalara heves edildiği görülmektedir. Önemli nokta, elektronik ortamın olanaklarından yararlanarak öğrenmeyi teşvik etmektir. Kullanıcıya bir dizi soru sormak yerine, gerçek yaşamla benzeşen durumlar vermek, işlem yaptırmak ya da bir sistemde hataları buldurmak çok daha ilginçtir. Bunu yaparken kronometre ile zamana karşı yarışmasını, hata yaparak bir felakete ya da kayba sebep olmasını sağlayarak, kısacası gerilim yaratarak öğrenme çabası harekete geçirilir. Canlandırmalar duyguları da uyararak durumu kişiselleştirir. Öğrenmenin sonunda elde edilen bir yarar ya da başarı, öğrenme isteğini artırır.
  
• Çok aşamalı ödevler yapmasını sağlayın. Kullanıcıya gerçek iş hayatına aktarabileceği, canlı, özgün, karmaşık ve çok değişkenli ödevler yaptırın. Çeşitli değişkenleri değerlendireceği, bilgi toplama, analiz yapma, seçenekleri deneme gibi süreçlerle adım adım ilerleyerek keşfedeceği çözümler, kişinin katılımını ve öğrenmeyi artırır.
  
• İçsel geribildirim alma olanağı verin. Kullanıcı verdiği tepkiler sonunda, geribildirimi sözlü olarak ekrandan almaktansa, verdiği tepkinin sonucunu bizzat yaşarsa öğrenme çok daha etkili olur. Örneğin, kişiden belirli nesneleri doğru yerlere yerleştirmesi istiyorsanız, yanlış yaptığı zaman bir kutu içinde “yanlış cevap, doğrusu şudur” uyarısı yerine, nesnenin kaybolması, yanıp sönmesi, gürültülü bir ses duyulması kişiyi daha fazla uyarır, seçenekleri deneyerek doğruyu bulması teşvik edilir ve kalıcı öğrenme sağlar.
  
• Sonucu kendilerinin değerlendirmesini sağlayın. Bir işlemi yaparken yanlış cevap veren katılımcıya doğruyu göstermekte acele etmeyin. Aksi halde yanlışları düzeltme sorumluluğu bilgisayara geçer. Yanlış ya da doğru yaptığında bekleyin, karışmayın ve sonucu kendisinin değerlendirmesini ve gerekiyorsa düzeltmesini bekleyin. Öğrenmede “A-ha! Deneyimi” olarak nitelenen, belki de dilimize “Haa! deneyimi” olarak çevirebileceğimiz, kişinin kendisinin durumu ve çözümü bir anda kavramasını sağlayan süreç, en etkili ve unutulmaz öğrenme deneyimlerinden biridir.

Kaynak: 

1. Allen, M. Guide to e-Learning. John Wiley & Sons, 2003.