Motivasyon, sosyal davranışların nedenlerini açıklamayı amaçlayan bir kavramdır. Sosyal davranış kişinin günlük hayatta gözlemlediğimiz davranışlarıdır. Bu davranışları kişilerin ne yapmak istediklerine bakarak açıklarız. Bu bağlamda ilgi alanları, değerler ve tercihler, sosyal davranışı açıklamak için son derece değerli bilgiler verir. 

Sosyal davranışın analizinde yetkin çalışmaları olan Robert Hogan’a göre, ihtiyaçlar, değerler ve ilgiler iç içe geçmiş bir bütünlük oluştururlar. Aralarındaki fark, kapsam ve somutluk farkıdır. Değerler soyuttur ve kapsamları daha geniştir, örneğin ahlaki değerler gibi. İlgiler daha dar kapsamlı ve daha somuttur, örneğin, geçmiş yüzyılların manevi değerlerine ve tarihlerine ilgi duymak gibi. Öncelikler ise, bireyin değerleri ve ilgileri çerçevesinde verdiği tepkiler ve yaptığı seçimlerdir. Çoğu kez insanlar, değerleriyle aynı doğrultuda oluşan ilgilerinin peşinden giderek, değerlerine ve ihtiyaçlarına uygun davranırlar. 

İhtiyaçlar ve değerler bir şeyin o kişi için önemini ya da önemsizliğini gösterir. Öncelikler ve ilgiler ise, insanların sevdikleri ve sevmedikleri şeylerdir. Örneğin bir kişinin başarı yöneliminin derecesini belirlemek istiyorsak, o kişinin başarıya ilişkin değer yargılarına bakarız. Başarıya değer veren biri, geride durmayı sevmez, öne çıkmayı ve rekabeti tercih eder. Bu nitelikleriyle değerler, ilgiler ve önceliklerin kişiyi belirli davranışlara motive edici ya da yönlendirici etkisi vardır.

Örgütsel davranışı anlamak için, bir kurumda yer alan insanların değerlerini, ilgilerini ve kişiliklerini anlamak gerekir. Bir kurum kültürünü, o kurumun üyelerinin ilgi ve değerleri tanımlar; özellikle de üst yönetimin değerleri belirleyicidir. Kurumdaki insanları tanırsak, nasıl bir iklim oluşturacaklarını da bilebiliriz. Zaten kurumlar da belli özelliklerde kişileri seçer ve içlerinde tutarlar. İnsanlar genellikle kendilerine benzeyenlerle uyuşur. Bunun sonucunda kurum içinde türdeş değerler ve ilgiler ortaya çıkar. Bir şirketi oluşturan insanların değerleri ve ilgi alanları, şirketin elde edeceği iş sonuçları hakkında, o şirketin iş süreçleri ve iş etkinliklerinden daha fazla bilgi verir.

Motivasyon ölçümlerinin önemi

Bir çalışanın kurumdaki başarısı, kurum içindeki kişilerle uyuşabilmesine bağlıdır. Bu nedenle, ilgi ve yönelim ölçümleri, kişilerin kurumla ne kadar uyuşacağını ortaya koyar ve işe yerleştirmede büyük önem kazanır. Değerler ve ilgilerden kaynaklanan motivasyon, insanların mesleki başarısını ve işten aldığı tatmini öngörmemizi sağlar. Kişi ne kadar yetenekli ve çalışkan olursa olsun, sahip olduğu değerler, içinde yer aldığı topluluğun değerleriyle uyuşmuyorsa, o kurumda iyi sonuç alması beklenemez. Değerler, ilgiler ve önceliklerden oluşan motivasyon öğeleri, bize kişinin arzularını, geleceğe ilişkin planlarını ve hayat boyu süren eğilimlerini gösterir.