Başkalarına gösterdiğimiz tepki, durumu nasıl algıladığımıza bağlıdır. Psikiyatr R. D. Laing’e göre üç özellik bir ilişkide nasıl davranacağımızı belirler:

1. Karşımdaki kişi ve onunla aramdaki ilişki hakkında düşündüklerim
   
2. Karşımdakinin benimle ilgili ve onunla aramızdaki ilişki hakkında düşündükleriyle ilgili tahminlerim
   
3. Karşımdakinin, benim onunla ilgili ve onunla aramızdaki ilişki hakkında düşündüklerimle ilgili tahminleri

Sağlıklı ve destekleyici ilişkiler kişilerin temel ihtiyaçlarını karşılar, karşılıklı güven ve özgüvenin temelidir, işbirliğini özendirir. İnsanın gelişmesi için de yaşamsal öneme sahiptir. İlişki yönetim becerileri iş hayatında da önemlidir. İşverenler ekip çalışmasına katılan, birbirinden öğrenen ve birbirine öğreten, iç ve dış müşterilere hizmet sunan, liderlik davranışları gösteren, müzakere edebilen, farklı insanlarla uyum içinde çalışan kişilere değer verirler. Bu becerilerin yüksek verimliliğe, ürün kalitesine, iş hayatında kalitenin artmasına büyük ölçüde katkı yaptığı çeşitli araştırmalarla belirlenmiştir.

İletişim bir ilişkiyi başlatmak, sürdürmek ve geliştirmek için kullandığımız bir araçtır. Her iletişimin bir bağlamı vardır. İletişim içine giren kişilerin karşı tarafla kuracağı ya da kurduğu ilişkiden beklentileri vardır. Bir de ilişkinin gelişim sürecinde geçtiği aşamalar. Bu anlamda iletişim, ilişkiyi kurma ve geliştirme aşamasında başvurulan bir araçtır. Ancak aynı zamanda ilişkinin niteliğini belirleyen, hatta ilişkiyi yönetmeye yarayan bir özelliğe sahiptir. 

İletişimin amaç ve işlevleri

1. Bilgi edinme: İnsanlarla iyi etkileşim kurmak için onları daha iyi tanımak, ne düşündüklerini, ne hissettiklerini ve nasıl hareket ettiklerini önceden kestirmek isteriz.
   
2. Anlaşma zemini oluşturma: İletişime girmenin bir başka nedeni, karşımızdakinin söylediklerini daha iyi anlamaktır.
   
3. Kimliğini doğrulama: İletişimin bir başka nedeni de kişinin etkileşim içinde kimliğini sınama, doğrulama ve güçlendirme çabasıdır.
   
4. İlişki ihtiyacı: Son olarak da, ihtiyaç duyduğumuz üç duyguyu yaşamak için iletişime gireriz: Ait olmak, kontrol etmek, sevmek. 

İlişki Kurma, Geliştirme ve Bitirme

M. Knapp’ın İlişkisel Büyüme ve Tükenme Modeli en yaygın kullanılan ilişki gelişim modelidir. Romantik ilişki, arkadaşlık ilişkileri, iş ilişkileri, aile ilişikleri gibi farklı ilişki çeşitlerine uygulanabilir.

Başlangıç: 10-15 saniye gibi çok kısa bir sürede kişiler birbiri üzerinde iyi bir izlenim bırakma çabasındadır. Selamlaşır, birbirlerinin görünüşünü, halini tavrını gözlemlerler.

Araştırma : Birbirlerine sordukları sorularla bilgi edinmeye ve bu ilişkiyi sürdürüp sürdürmeyeceklerine karar vermeye çalışırlar. Birçok ilişki buradan öteye gitmez.

Yoğunlaşma: Derinleşme evresinde karşısındakine açılma sık yaşanır. İlişki daha teklifsiz hale gelir, kişiler birbirine karşı tutum ve bağlılıklarını dile getirmeye başlar. 

Kaynaşma: Bireyler birbiriyle bütünleşir, her şeyi birlikte yapmaya başlar. Artık başkaları da onları bir arada algılar. Bu evrede ortak bir ilişkisel kimlik oluşur. 

Bağlanma: İlişki bazen resmi, bazen yasal yollardan meşrulaşır ve ilan edilir. Evlilik, “en iyi arkadaş”, iş sözleşmesi gibi kimlikler kazanır. 

Farklılaşma: Bir süre sonra taraflar “biz” yerine “ben” demeye, bağımsız kişiliklerini ifade etmeye başlar. Farklı ilgi alanlarına ve etkinliklere yönelebilirler. İlişki erimeye başlar. 

Sınırlanma : İletişim azalır, bazı konulardan kaçınılır. Dışardan her şey normal gözükür. 

Duraklama : Kişiler ilişkilerini tartışmaktan kaçınır, konuşurlarsa diğerinin ne diyeceğini bildiklerini düşünürler. Dışardan bakıldığında da işlerin yürümediği anlaşılmaya başlar. 

Kaçınma: Eşler fizik olarak da birbirlerinden uzak durmaya başlar ve tartışma fırsatları giderek azalır.

Sonlandırma : İlişkinin son evresidir. Bitiş bazen çok doğal gerçekleşir, herkes kendi yoluna gider. Bazen de çok yıpratıcı durumlar yaşanır.

Kaynak:

1. Knapp, Mark. (1984). Interpersonal communication and human relationships. Boston: Allyn and Bacon.