Öyle üç rakam söyleyin ki, “yardımı, acıyı, üzüntüyü, sevinci, korkuyu, hızı, vefayı, cefayı, uykusuzluğu, 24 saat 7 gün kesintisizliği”, çağrıştırsın!.. Evlendiğiniz günü mü hatırladınız? Yaklaştınız, çünkü bu kavramların hepsi aile yaşamını hatırlatıyor. Belki de 112 ekibini iş hayatındaki ekiplerden ayıran en önemli özellik, 24 saati bir aile gibi yaşamaları ve bu arada işlerini yapmalarıdır. Yemek yerken, lavabodayken, telefonla konuşurken, çay içerken, uyurken, kitap okurken, göreve çıkış emri gelir ve her şeyi bırakıp, ekibinizle birlikte belirsizliğe doğru yola çıkarsınız. 

Belirsizlikle Başa çıkmak

Belirsizlik 112 ekibi için başta gelen stres kaynağıdır. Sisli havaların moral bozması gibi, hastaya giden 112 ekibinin elindeki bilgi, hastanın yaşı, cinsiyeti, bilincinin açık olup olmadığından ibarettir. Olay yerinde neyle karşılaşacağı belli olmaz: Kaygısını ve kızgınlığını ekipten çıkarmaya çalışan hasta yakınları, bazen şüpheli bir ölüm, bazen yoksulluk nedeniyle kapağı hastaneye atmaya çalışan bir hasta, hatta küçük bir sıyrık için acil müdahale bekleyen bir kişi…

Ekibin başarısı için, ekip üyelerinin üstüne düşeni harfiyen yapmaları kuraldır. Ekip içi sözlü ve sözsüz iletişim kusursuz olmalıdır. Doktor bir alet istediğinde, ambulans sürücüsünün, “Aaa… Onu getirmemişiz” deme lüksü yoktur. Leb demeden leblebiyi değil, leb-i deryayı anlayan bir ekip arkadaşı gereklidir. 

112 ekibinde görev tanımıyla çalışılamaz. Sürücünün görev tanımı, “ambulansı kullanmak”, doktorunki “hastaya müdahale etmek”, yardımcı sağlık personelinin ise “doktora yardımcı olmak”tır. Ancak gerektiğinde sürücü serumu hazırlar, sedyeyi getirir, ya da doktor sedyeyi taşır. Herkes o anda ne yapmak gerektiğini görür, yazılı olmayan bir kurala göre hareket eder. “Üstümüze düşen, görev tanımlarımız değil, ortak amaç birliğidir.” 

Ekipler Arası İlişkiler

Ambulans ekibi; doktor, yardımcı personel ve sürücüden oluşur. Oysa komuta kontrol merkezi, ambulans noktaları ve idari personel de büyük ekibin birer parçasıdır. Şirketlerde de olduğu gibi, büyük ekibin görülemediği zamanlar olur. Komuta kontrol merkezi çağrıyı alırken, ambulans ekibinin ihtiyaçlarını öngörmelidir. Örneğin, gece, mahalle arasında hiçbir yere adres sorulamaz, gibi. Ambulans ekibi de, vaka ambulanslık çıkmadığında, komuta kontrol merkezini suçlamamalıdır. 

Dönem dönem, ambulans ekiplerinde, sanki komuta kontrol merkezinin kendilerine garezleri varmış da, onları özellikle zora sokuyorlarmış inancı, ya da ambulans ekipleri arasında ayırım yapıldığı düşüncesi oluşur. Bu durumlarda, büyük ekibe farklı açıdan bakmayı sağlamak için bir süreliğine görev yeri değişimi yapılır. Ya da tarafların duygu paylaşımında bulunmaları ve büyük ekipteki üyeleri tanımaları sağlanır. Üyeler birbirini ne kadar çok tanırsa, o kadar az önyargılı olurlar. 

Türk Kültürünün Farkı

Dünyadaki acil servislerde, ya bir paramedik liderliğindeki ambulans ekibi hastayı en kısa zamanda hastaneye yetiştirir (Scoop and run – Kap götür), ya da ambulanstaki doktor olay yerinde ilk müdahaleyi yapar ve sonra taşır (Stay and play – Kal ve oyna). Bu uygulamaların Türk kültürüne uymadığı görülmüş, “Kap ve Oyna” olarak nitelediğimiz farklı bir 112 uygulaması getirilmiştir. 

Türk insanı doktoru evinde görmek, ancak bir an önce de hastaneye gitmek ister. Hasta müdahale edilmeden hastaneye götürüldüğünde de, hastane ekibi, “Siz taksi misiniz? Sizin yapacağınızı şimdi ben yapacağım,” der. Bu yüzden, ambulans ekibi hareket halindeyken kendi çapında müdahalede bulunur ve bunun baskısını da yoğun şekilde yaşar. 

Ekip üyelerinin kendi duygularını tanıyıp, duyguları ile duyarlılıklarını birbirine karıştırmamaları gerekir. Ambulanslık olmayan, ama muhtaç bir insanı taşımak, o sırada acil ihtiyacı olan bir başka kişiyi ihmal etmek anlamına gelir. 

112 çalışması futbol maçına benzer: 89 dakika hiç gol olmayabilir, ama 90. dakika garanti değildir. Nöbet esnasında, 23.5 saat hiç hasta çıkmayabilir, ama 24. saat garanti değildir. 10 gol kurtarabilirsiniz, ama 1 gol yerseniz, akıllarda kalan goldür. Bir nöbette 10 hasta kurtarabilirsiniz, 1’i ölürse, inanın, akılda kalan ölendir.

112 ekibi özveriyle uzmanlığı harmanlamış bir ekiptir. Bizde şöyle bir söz vardır. “Nöbette ekibin iyiyse, nöbet tuttuğunu hiç anlamazsın bile, evinde gibisindir. Kötüyse, nöbet bitmek bilmez.”

Hem belki de, horladığınızı eşinizden sonra bilen tek kişi, nöbetteki ekip arkadaşınızdır…