Bana göre müzik, dünyayı ve yaşamı anlamanın yollarından biri. Benim dünyayla yüz yüze gelme yöntemim. Aslında müziğe çok geç yaşta başlayanlardanım. Altı yaşında piyanoya başladım, ama o kadar ilgisiz ve tembeldim ki, piyano hocasının yanında uyuyakalırdım; bir yıl sonra bıraktım. On dokuz yaşında, İngiltere’de mühendislik okumaya başladığım sırada bu ülkede bambaşka bir müzik ortamıyla karşılaştım, “Müzisyen olacağım” diye tutturdum ve Londra City Üniversitesi Guildhall Konservatuarı’na girdim. Müzik yapmaya karar veren kişinin tüm hayatını müzikle geçirmeye hazır ve istekli olmasıgerekir. Benim için dünyanın en büyük bestecisi olmakla Güneydoğu Anadolu’da bir ilkokulun müzik öğretmeni olmak arasında hiçbir fark yok. 

Büyük Bir Orkestra Şefi Olmak İçin

Orkestrada oluşan sesler, büyük ölçüde sizin arzularınız ve yönlendirmelerinizle ortaya çıkar ve siz, ses çıkarmayan tek kişisinizdir. Bunun daima bilincinde olmanız gerekir. Bir grup insanı yönetirsiniz ve onları organik bir bütün haline getirmek sizin sorumluluğunuzdur. Uluslararası alanda çok iyi bir virtüöz olmak, iyi bir orkestra şefi olmayı sağlamaz; başka niteliklere sahip olmak gerekir. 

Başarılı bir orkestra şefi, bir yorumcu olarak söyleyecek bir söze sahip olmalı. Örneğin bir Mozart senfonisi defalarca çalınmıştır. Sizin yönetiminizde tekrar seslendirilecek olmasının, Mozart’ı çok sevmenizin ötesinde bir sebebi olmalı. İyi çalmanın dışında orkestra ile dinleyici arasında etkileşim kurabilmeli, dinleyiciye bu dinamizmi hissettirebilmelisiniz. 

Şef olarak kendinizi bedeninizle ifade etme konusunda rahat olmalısınız çünkü orkestra, beden dili ile düşünce dilinin birlikte kullanıldığı bir ortam. Orkestra ile zihinsel iletişim kurabilme yeteneğine sahip olmalısınız. Karşınızda her biri farklı dertleri olan yüz kişi olabilir. Her insan topluluğunda olduğu gibi, mutlu ya da mutsuz olanı vardır. Siz böyle bir topluluktan optimal sonucu çıkarmak durumundasınız. 

Toplumun Aynası Orkestra

Yöneticilik önemli, ama şunu da gözden kaçırmamak lazım: Liderlik kolaylıkla megalomaniye dönüşebilir. Başarılı bir orkestra şefi elindeki gücü mutlaka çalıştığı işin hizmetinde kullanabilmeli. Çalınması beklenen bir eser vardır ve sizin göreviniz orkestradaki müzisyenlerden en iyi performansı çıkarabilmektir. 

Müzisyenlerin hepsi iyi yetişmiş, müzik bilgisine sahip kişiler; hepsinin çalınan senfoniyle ilgili bir yorumu, söylemek istediği bir şey muhakkak var. Niye sizinkine uysunlar? Çoğunluğu buna ikna edebilirseniz ve farklı yerlerden gelmiş farklı insanları bir bütün haline getirerek o dinamizmi yaratabilirseniz, dinleyiciye o senfoniyi, başarılı bir yorumla yeniden yaşatmayı başarabilirsiniz. Bir konser hiçbir zaman sahnede bir güç gösterisine dönüşmemeli. Şef olarak güç zaten size verilmiştir ve bunu her defasında yeniden hak etmek zorundasınız. Yönettiğiniz insanların üzerine giderek, onlara birtakım şeyleri dikte ederek bir yere ulaşamazsınız. O bütünlüğün içerisinde herkesi, solo enstrüman çalan bir müzisyeni de izlemeli, senfoninin bir yerindeki solo flütçünün kendi yorumunu katmasına izin vermelisiniz. Orkestradaki her birey, eserin bütünlüğüne kattığı değeri hissedebilmeli.

İyi bir şefin yönetimindeki bir orkestranın çalışması gerçek bir demokrasidir. Bir orkestrada, topluluğun ulaşması gereken ahenk, yöneten–yönetilen dengesi, kimin ne zaman ön plana çıkacağı gibi, insan yönetimiyle ilgili sonsuz metaforla karşılaşabilirsiniz.

Müziğin Ortak Dilinde Farklılıkları Buluşturmak

Yurt dışında farklı dil ve kültürlerden insanlarla çalıştım. Bunun en heyecan verici tarafı, müziğin tüm sınırları ortadan kaldıran ortak dilidir. Bambaşka bir kültürde, ortak paylaşımlara sahip olmadığınız insanların önüne çıktığınız ilk beş dakikada, bu kadar sıcak bir iletişim kurabileceğiniz başka bir meslek ya da sanat dalı olduğunu sanmıyorum. Aranızda müthiş bir kaynaşma olabildiği gibi, orkestranın sürekli çalıştığı şeflerden edindiği alışkanlıkları olduğunu da görebilirsiniz. Profesyonel bir orkestra, ilk 30 saniye içinde şefin notunu verir. Şefin ustalığını, önündeki bir haftanın nasıl geçeceğini hisseder. Orkestra şefliğinde diğer müzik dallarından farklı olarak şarlatanlığa çok açık bir yan vardır. Çok kötü bir şef olabilirsiniz ama iyi bir orkestranın önünde dinleyicilerin hoşuna gidecek bir konser çıkarabilirsiniz. Herkes mutlu mutlu evine döner, orkestra hariç…Benim için en büyük övgü, konuk şef olarak yönettiğim bir orkestradaki müzisyenlerin, “Biz bu senfoniyi bu kadar iyi çalabileceğimizi tahmin etmiyorduk” demeleridir.

Kaynak: 

1. http://www.insankaynaklari.com’da/ 21/08/2003