İnsan ilişkileri iş hayatının her alanında önemli; üstelik tahminlerin ötesinde bir çeşitliliğe sahip. Geçtiğimiz yıl Harvard’lı iki araştırmacı tarafından yapılan bir çalışmada “iş hayatının ilişki boyutu” araştırıldı. 7,000’den fazla profesyonelin test sonuçları incelendi. İş hayatında ilişkisel boyutun dört bileşenden oluştuğu belirlendi: Etkileme, ilişkilerde kolaylaştırıcılık, ilişkisel yaratıcılık, ekip liderliği.  Ayrıca ekiplerinde bu dört bileşeni iyi teşhis eden yöneticilerin, doğru kişileri işe alma, doğru görevlendirme yapma, performansı ödüllendirme, doğru yükseltme yapma konularında daha başarılı olduğu belirlendi. Bu yazıda söz konusu araştırmanın sonuçları özetlenmiştir: 

Etkileme. Etkileme becerileri güçlü kişiler, insanları ikna etmeyi, müzakerelere katılmayı, etkileyici bilgi ve görüşlere sahip olmayı severler. Başkalarının düşünce ya da davranışlarını değiştirmede başarılıdırlar. “Yılanı deliğinden çıkarır” özdeyişi onlar için söylenmiştir. Müşterilerini ve meslektaşlarını, ister bir ürün, ister bir fikir konusunda ikna etmekte üstlerine yoktur. Proje önerilerine kaynak bulmakta zorlanmazlar. En zor zamanlarda bile insanları yeni bir hedef doğrultusunda ateşlemeyi bilirler. Onlara özellikle finansal hizmetlerdeki pazarlık gerektiren rollerde ve satışta rastlanır. 

İlişkilerde Kolaylaştırıcılık. İlk bakışta “insanlarla arası iyi” diyeceğiniz türden kişilerdir. Başkalarının yaşadıklarını ve duygularını sezinlemekte üstlerine yoktur. İşlerin yolunda gitmesi için ekip arkadaşlarını yönlendirir, sorunları gidermek için sessizce perde arkasından çaba gösterirler. Kendi kendilerine; “Bu işi en iyi hangi grup kotarabilir?”, “Meltem son zamanlarda neden toplantılarda çok eleştirel davranıyor ve az iş çıkarıyor?”, “Ne tür işler Ceyhan’ı geliştirir?” gibi sorular üzerinde kafa yorarlar. Bu özellik performans değerlendirmelerinde yer almaz, ancak her tecrübeli yönetici böyle insanların şirket için ne kadar değerli ve gerekli olduğunu bilir. 

İlişkisel Yaratıcılık. Görsel ya da sözel ifadeleri etkili kullanarak insan topluluklarına hitap etmeyi bilen kişilerdir. Reklam kampanyası planlamada, özel bir pazarlama stratejisi geliştirmede, şirket başkanı için etkileyici bir konuşma hazırlamada, tüm kurumu harekete geçirecek bir vizyon geliştirmede hep böyle insanlar görev alır. İş hayatında genellikle değerleri pek bilinmez. Onlardan çoğu kez, müşterileri satın almaya, yatırımcıları yatırım yapmaya ikna etmek için yararlanılır, ancak onların yeteneği tamamen farklıdır. Etkilemede başarılı olan kişiler, insanları bire bir ikna ederken, ilişkisel yaratıcılar, insanların duygularına hitap eden görüntüler ve sözcükler kullanmada ustadırlar. Bunun genel yaratıcılıkla ilgisi yoktur. 

Ekip Liderliği. Başka insanlarla birlikte ve etkileşim içinde olmak onları mutlu eder. Örneğin bir bilgisayar ekranı başında zaman geçiremezler, performansları derhal düşer. Özellikle yüksek tempolu hizmet sektörlerinde enerjik ekipleri yönetmekten hoşlanır, hem ekipleriyle hem de müşterilerle çalışmayı severler. Hareketli tatil köyleri ya da büyük perakendeciler onlar için ideal iş ortamlarıdır. İnsanları yönetmeye büyük ilgi duyarlar. Mutlaka insanlarla birlikte çalışmak isterler. Hem oyuncu, hem koçturlar. İlişkinin sonucundan çok ilişki ve yönetim süreciyle ilgilidirler. İlişkisel beceriler, üretim, ArGe, BT alanlarındaki ekip liderlerinden çok, müşteri odaklı ekipler liderleri için geçerlidir. 

Dört ilişki bileşeni birbirini dışlar nitelikte değildir; kişi aynı anda iki hatta üç boyutta birden güçlü olabilir ya da hiç birinde olmaz. Ayrıca bir boyutta güçlü olmak, eğer uygun bir iş rolünde değilse, kişi için dezavantaj bile olabilir. 

Bu araştırmanın sonuçları, insanlarla arası iyi olan kişiler hakkında genelleme yapılmaması gerektiğine işaret ediyor. Boyutların dördü de ilişkisel nitelikte olsa bile, boyutlardan birinde başarılı olan biri, bir başka boyutta güçlü olan kişinin yerini tutamaz. O nedenle çalışanların ilişkisel becerilerini iyi teşhis edip, uygun iş rollerinde kullanmak yönetici için çok önemlidir. 

Kaynak:

1. Butler, T. ve Waldroop J. “Understanding ‘People’ People,” Harvard Business Review, Vol. 82, No. 6, June 2004.