Baltaş Grubu olarak Türkiye’de pek çok uluslar arası ve yerli şirkette gerçekleştirdiğimiz seminerlerde her kurumun toplumsal kültürümüzün göstergesi olan ortak özelliklerinin dışında, kendine ait diğerlerinden farklı kültürel özelliklerinin olduğunu gözlemliyoruz. Kurum kültürü o kadar ayırt edici ki çoğu zaman kullanılan kurum kimliği kavramının, durumu ne kadar iyi temsil ettiğini düşünüyorum.

Genel olarak kültür, insanların davranışları ile ortaya koyulan ortak değer sistemini gösterir.Değer sistemleri, ortak amaçlar için bir arada olan bireylerin hayat yöntemlerini oluşturur. Bu değerler aile, okul, kurum, sektör ve toplumun kültürel farklılığını ortaya koymaya başlar. 

Kurum kültürünü belirleyen değerler o kadar önemlidir ki, çalışanların işe bakışını ve çalışma şekillerini belirler. Hatta bunu fark eden birçok kurum kendisini başarıya götürecek olan iş davranışlarının belirleyicisi olan değerlerin, yazılı hale getirir ve benimsenmesini sağlar. Tıpkı kurumlar gibi, Türk toplumunun da bu şekilde benimsenmesi istenen yazılı bir değer sistemi vardır. ”Bunlar nerede yazılıdır?” diye atılımcılarıma hep sormuşumdur. Şimdiye kadar hemen ilk anda kimsenin aklına gelmeyen yazılı değerlerimiz “Andımız”da ince ince işlenmiştir…İlkokulda her sabah bize okutturulan andımız, başlı başına kültürü belirleyen değerleri içerir: “Türküm, doğruyum, çalışkanım..” Belki çoğunuz şu anda devamını hatırlayarak, içimizden aynı vurguyla okumaya başladı bile…

Şirketler kendilerini başarıya götürecek şekilde sadece kağıt üzerinde değerlerini yazarak,kurum kültürlerini belirlemeye çalışıyorsa bu yeterli olmayabilir. İsterseniz “Andımız”daki “çalışkanım” değeri örneğiyle konuyu hep birlikte derinleştirelim.

“Çalışkanım” değeri ile yetişmiş bir genç, ileride kendisine çalışkanlığını ortaya koyabileceği iş fırsatları yaratılamıyorsa, bu değerin bir anlamı yoktur. Aynı şekilde toplumsal baskı altında ve korkuyla yetişen bir Türk nasıl “doğru” olabilir ki.. Yöneticilerine düşen rol kurum kültürünü oluşturan değerlere uygun ortam ve koşullar hazırlamak olacaktır. Bürokrasinin olduğu, inisiyatif verilmeden çalıştırılan bireylerin yer aldığı bir kurumda “esneklik”, ”çözüm odaklılık” veya “yenilikçilik” değerlerini temsil eden davranışları beklemek haksızlık olacaktır.

Bizi istediğimiz sonuçlara götürecek kurumsal kültürü belirlemek mümkün. Bunun için ortak ve benimsenen değerlere ihtiyacımız var. Peki bu durumda bizi başarıya götürecek olan kurum kültürümüzü oluşturmak için nasıl hareket etmeliyiz?

Öncelikle tam olarak adlandırılamasa da şirket yöneticilerin zihinlerinde olan ve elde etmek istedikleri kurum kültürünü net hale getirmeliyiz. Daha sonra kurumun varolan kültürünü anlamamız gerekir. Baltaş-Eksen tarafından geliştirilen “Açılım Yansıtma Kiti”, bu amaçla hazırlanmış çağdaş bir değerlendirme aracıdır. Kurum içinde yaşayan kültürün tanımlanmasının, kurum içindekilerle yapılması yanıltıcı olabilir. Bunun için mutlaka dışarıdan bir danışmanlık hizmetine ihtiyaç vardır. Kurum kültürü tanımlandıktan sonra hangi değerlerimizi korumalıyız ve hangilerinden kurtulmak için hangi değerleri benimsetmeliyiz sorusunun yanıtını bulmalıyız. Yeni değerlerin benimsetilmesi için kurumun koşullarının ve ortamının uygun hale getirilmesi kurum kültürünün yaşanması ve hissedilmesi için kaçınılmaz bir gereksinimdir.

Kültürel değişim bir dönem hissetmeden yavaş yavaş gerçekleşirdi. “Neydik ve ne olduk?” sorusunu yıllar sonra geriye dönüp düşünerek bulabiliyorduk belki…Oysa şimdi, “Neyiz ve ne olmalıyız?” sorusunun yanıtını baştan ortaya koymak; kültürün değişimini hissederek ve isteyerek yaşamalıyız…