Türkiye’de dört farklı şirkette, yönetici ve çalışanlar üzerinde yapılan bir araştırma¹, iş liderlerinin sergilediklerine inandıkları davranışlarıyla, birlikte çalıştıkları kişilerin onlarda gözlemledikleri davranışların örtüşmediğini ortaya koyuyor. Yöneticiler kendilerini öncelikli olarak “ekip kuran ve paylaşımcı” bir lider olarak görürken, çalışanlar onları ağırlıklı olarak “hiyerarşik ve işe odaklı” olarak gözlemliyorlar. Yöneticilerle çalışanların ideal lider davranışları beklentileri de farklı:

İdeal bir lider nasıl olmalı?

Karmaşık iş süreçleri ve ilişkiler ağı içinde lider, bu tür görüş farklılıklarının bilincinde olmayabilir. İş yükü ve günlük yaşam akışı, liderin etkinliğini değerlendirmesine zaman tanımayabilir. Ne var ki, algılar ve beklentiler arasındaki bu açıklık yöneticinin lider olarak etkinliğini azaltırken, liderle çalışanlar arasında anlaşmazlık ve çatışmalara da neden olabilir. 

Çalışanların gözlem ve değerlendirmeleriyle davranışlarındaki engelleri ve kısıtları farkeden lider bu alanları geliştirme olanağına sahip olur. Farklılıkların farkına varmak, etkin liderlik davranışını geliştirmenin ilk adımıdır. 

Yöntem

Bu amacı gerçekleştirmek için hazırlanan Lider Davranışı İzdüşümü‘nde yöneticiler kendileri, üstleri, eşitleri ve astları tarafından 360° değerlendirilir. Yöneticilik becerilerine ayna tutan 360° geribildirim, lidere tutum ve davranışlarını değerlendirme, düzenleme ve geliştirme olanağı verir. Lider, becerileri hakkında farkındalık kazanırken, birlikte çalıştığı çeşitli kademelerdeki kişiler tarafından nasıl görüldüğüne dair geribildirim alarak kendini daha gerçekçi tanır; liderlik becerilerini daha etkili kullanarak ekibiyle olan iletişim ve işbirliğini geliştirir. Lider Davranışı İzdüşümü, dört temel boyuttan oluşur:

1. “Yöneticilik Becerileri”: On iki temel beceri, lider ve birlikte çalıştığı kişiler tarafından değerlendirilir.
   
2. “Kariyer Gelişimini Gölgeleyebilecek Nedenler”: Yönetici olarak karşılaşılan altı temel sorun hakkında geribildirim sağlanır.
   
3. “Mücadele Gerektiren İşlerle Başaçıkmak” : Liderin farklı alanlardaki zorlayıcı durumlarla başa çıkma yeteneği değerlendirilir.
   
4. “Kurumsal Kimlik Değerlendirme Ölçeği” : Kurumun genel özellikleri, çalışma şartları gibi konularda işletmenin çalışanları tarafından nasıl tanındığı görülür.

Bütün bu değerlendirmelerin sonucunda 12 farklı boyutta ortaya çıkan grafik, çağdaş liderlik anlayışının gerektirdiği yetkinliklerle ilgili gelişim planı için vazgeçilmez bir hareket noktası oluşturmaktadır. 

Kaynaklar:

1. Paşa, Selda F. (2000). Türkiye ortamında liderlik özellikleri. Z. Aycan (Ed).,
2. Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları(225-240.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.